De vele zonnepanelen op Nederlandse daken dragen op een positieve manier bij aan het terugbrengen van de energierekening en de CO2-uitstoot. Echter komt de groei van zonnepaneelinstallaties tot stilstand door de kosten van teruglevering, het vooruitzicht van het verdwijnen van de salderingsregeling en de druk die zonnepanelen uitoefenen op het elektriciteitsnet bij veel zon. Gelukkig komen er uit verschillende hoeken oplossingen om de zonnepanelen zo rendabel mogelijk te houden. Zo is er de Zonnedimmer, een apparaatje dat op de momenten dat de zonnestroom ongewenst is het PV-systeem kan afschalen.

Op steeds meer momenten is er een overschot aan elektriciteit opgewekt door zon, en de kosten hiervan komen uiteindelijk bij de afnemers terecht, waardoor de energierekening omhoog gaat. De Zonnedimmer moet hier verandering in brengen door een oplossing te vormen voor zowel de consument, de energieleverancier als de netbeheerder. Hannes Hilgenkamp, bedenker van de Zonnedimmer, legt uit hoe deze “win-winsituatie” wordt gecreëerd.

Hilgenkamp haalde in 2022 zijn eigen huis van het gas af en elektrificeerde zijn gehele energiesysteem. “Ik vond dat leuk om te doen en ben toen ook andere mensen gaan begeleiden en adviseren in dat proces”, legt Hilgenkamp uit. “Zo ben ik eigenlijk in aanraking gekomen met duurzame energie.”

Hilgenkamp gaat verder: “Toen de eerste energieleveranciers terugleverkosten voor huishoudens met zonnepanelen gingen rekenen, verbaasde mij dat. Ik heb een achtergrond in de techniek en ben mij gaan verdiepen in hoe dat nou precies werkt en zit. Ik dacht er moet toch een slimmere oplossing voor te bedenken zijn. Ik wilde dat het mogelijk werd om te voorkomen dat we met z’n allen stroom het net op gaan sturen op momenten dat deze stroom helemaal niet gewenst is.”

Zo kwam Hilgenkamp op het idee van de Zonnedimmer. De Zonnedimmer is een klein apparaatje dat je in de P1 poort van de slimme meter kunt steken. Hij leest vervolgens uit op welke momenten er netto wordt teruggeleverd aan het net. Op het moment dat dit niet gewenst is, stuurt hij een signaal naar de omvormer om te gaan uitschakelen of de energieproductie te afschalen.

De gebruiker kan zelf de voorwaarden instellen voor wanneer de Zonnedimmer moet gaan afschalen. Via een app kan vervolgens worden ingezien wat de zonnepanelen doen en wanneer deze worden afgeschaald of uitgeschakeld. Ook is hierin het eigen verbruik af te lezen.

De uitdaging daarbij is de communicatie met de omvormer, legt Hilgenkamp uit. Per omvormerfabrikant werkt het uitlezen en aansturen van de omvormer verschillend, de klant merkt daar niets van. De Zonnedimmer ondersteunt op dit moment zes merken en er wordt hard gewerkt om zo veel mogelijk omvormers in de lijst van compatibele apparaten toe te voegen.

Een Zonnedimmer voor energieleveranciers
Hilgenkamp vertelt dat er momenteel interesse is vanuit de Nederlandse energieleveranciers ook de Zonnedimmer aan te gaan bieden. Het via de energieleveranciers verstrekken van Zonnedimmers aan klanten met een vast en variabel contract (ongeveer 95 procent van alle klanten) levert namelijk een bijzondere win-win situatie op stelt Hilgenkamp.

“Hiermee kunnen energieleveranciers een alternatief voor de hoge terugleverkosten bieden. Mensen kunnen dan bijvoorbeeld kiezen voor een lagere terugleverheffing of extra voordelen door de Zonnedimmer in te pluggen en de energieleverancier te laten bepalen wanneer de zonnestroom niet het net op kan”, vertelt Hilgenkamp.

Wanneer een groot deel van de consumenten op momenten dat zonnestroom ongewenst is op het net, hun omvormers gaan uitschakelen levert dit verlichting op voor het net en zijn er geen kosten voor het “wegwerken” van overschotten. Klanten geven akkoord op de maximaal te dimmen opbrengst per jaar en ontvangen hiervoor een korting of lagere terugleverheffing. Zo kan de Zonnedimmer het net op piekmomenten ontlasten en het rendement op zonnepanelen weer verbeteren.

 “Het gesprek met energieleveranciers gaat nu vooral over hoe klanten kunnen delen in de opbrengsten. Bijvoorbeeld door een lagere terugleverheffing aan te in ruil voor toestemming op afschalen van de zonnepanelen. Zo kunnen energieleveranciers klanten aantrekken die bij andere leveranciers meer betalen”, legt Hilgenkamp uit.

De consumentenmarkt
Nu is het voor consumenten met een vast of variabel contract niet interessant om zelf de opbrengst van de zonnepanelen af te schalen. Door de salderingsregeling zijn de baten van teruglevering nog altijd groter dan de lasten van de terugleverkosten. Voor consumenten met een dynamisch energiecontract kan het al wel gunstig zijn om de zonnepanelen af te schalen op momenten dat de energieprijs negatief is, vooral als ze meer opwekken dan ze verbruiken op jaarbasis.

Wanneer de salderingsregeling uiteindelijk stopt in 2027 wordt het voor consumenten wel interessant om de Zonnedimmer zelf in te gaan zetten om hun terugleverkosten omlaag te brengen. “Zodra consumenten via salderen geen hoge vergoeding meer krijgen voor teruggeleverde stroom, zal het nog interessanter worden om de opwekking terug te schalen bij veel aanbod”, stelt Hilgenkamp.

De Zonnedimmer is vanaf begin volgend jaar verkrijgbaar. Vanaf maart 2025 gaan de eerste energieleveranciers de Zonnedimmer aanbieden bij hun vaste en variabele contracten.

Met de Zonnedimmer laat Hannes Hilgenkamp zien dat innovatie niet alleen draait om nieuwe technologie, maar ook om slimme samenwerking tussen huishoudens, energieleveranciers en netbeheerders. “We staan pas aan het begin”, zegt hij. “Het gebruik van zonne-energie moet nog verder doorgroeien om de ambities en doelstellingen te halen. Oplossingen als de Zonnedimmer zijn dan onmisbaar om het systeem in balans te houden.”