Nieuwe zonneparken staan, net als vele andere bedrijven en projecten, in de wachtrij voor een aansluiting op het elektriciteitsnet. Daarnaast hebben zonneparken te maken met negatieve prijsuren. Daarom moeten ook zij manieren vinden om slim met zonnestroom om te gaan. Lisanne Saes, branchespecialist netinfrastructuur bij Holland Solar, vertelt op welke manieren zonneparken daarmee bezig zijn.

Vorige week vertelde Nold Jaeger (hoofd beleid bij Holland Solar) aan Solar365 over de investeringsrisico’s die komen kijken bij het starten van een zonnepark. Deze week kijkt Solar365 naar de mogelijkheden voor zonneparken om slim met stroom om te gaan.

Een van de voorwaarden waaronder nieuwe zonneparken gebouwd mogen worden, is dat ze inpasbaar zijn in het energienetwerk. Om zon op (voormalige) landbouwgrond te kunnen plaatsen is ook een van de uitzonderingsgronden dat het zonnepark netcongestie vermindert of dat het bijdraagt aan efficiënter gebruik van het stroomnet.

Capaciteitsbeperkende contracten
Een belangrijke manier waarop zonneparken toch een aansluiting kunnen krijgen op het net, is door een capaciteitsbeperkend contract af te sluiten met de netbeheerder, vertelt Saes. Dat betekent dat op piekmomenten het zonnepark (deels) uit wordt gezet. Zo wordt de piek op het stroomnet wat lager en wordt er efficiënt omgegaan met de beschikbare netcapaciteit.

Capaciteitsbeperkende contracten zijn nog relatief nieuw en worden pas sinds 2023 gebruikt, maar de populariteit neemt snel toe. In 2023 maakten 30 projecten gebruik van een capaciteitsbeperkend contract, nu zijn dat er al 117 (in deze cijfers zijn ook windmolens meegenomen).“Vorig jaar zijn er veel nieuwe mogelijkheden gekomen in de netcodes, door de ACM. Maar het moet allemaal nog goed geïmplementeerd worden en dat kost tijd”, aldus Saes. 

Deze contracten worden nu vooral gebruikt door nieuwe zonneparken, vertelt Saes. Voor grote producenten (meer dan 1 megawatt) mag de netbeheerder ook verplichten om vermogen beschikbaar te stellen voor congestiemanagement. Door het leveren van stroom aan het elektriciteitsnet op piekmomenten te beperken, ontstaat er meer ruimte op het net.

In ruil voor het afschalen op piekmomenten, krijgen zonneparken een onkostenvergoeding terug, om bijvoorbeeld gemiste vergoedingen uit de SDE++ op te vangen. In deze zonnige uren, had het zonnepark anders tegen een lage prijs de stroom moeten verkopen. “In zonnige uren is de elektriciteitsprijs vaak erg laag en zijn de marktinkomsten dus ook relatief laag. In veel gevallen zijn de vergoedingen voor het afschakelen van zonneparken daardoor ook relatief laag. Een capaciteitsbeperkendcontract is dus een mooie manier om meer zonneparken aangesloten te krijgen in tijden van netschaarste."

De contracten zijn nog wel vrij nieuw, dus soms zijn daar nog onduidelijkheden over tussen de netbeheerder en eigenaar van zonnepark, vertelt Saes. Ze worden wel steeds verder ontwikkeld en bijgeschaafd, waardoor ze steeds interessanter moeten worden. Voor bestaande zonneparken is het vaak niet nadelig, maar ook niet enorm voordelig om zo’n contract te nemen, zegt Saes. “Dus waarom zou je je dan helemaal gaan verdiepen in zo’n contract, terwijl het voor jou neutraal gaat uitpakken? Daarover zijn we ook met netbeheerders in gesprek om dat beter te regelen.”

Batterijen
De combinatie van een zonnepark met batterij is ook steeds vaker te zien, zegt Saes. “Dan laad je tijdens piekmomenten vol, en kan je leveren op momenten dat je meer geld krijgt voor je stroom.”

Ook Nold Jaeger, hoofd beleid bij Holland Solar, ziet dat batterijen steeds belangrijker worden voor zonneparken. “Het grote voordeel is: we zien dat batterijen dezelfde kostenreductie curve doormaken als zonnepanelen.” Goedkopere batterijen zullen meer zonneparken de mogelijkheid geven om op andere momenten hun stroom te verkopen, en daarmee neemt die waarde van die elektriciteit toe. Een logische en belangrijke uitweg.”

Jaeger: “Ik denk niet dat het op tijd is voor alle zon-ontwikkelaars. Dat zien we nu al, een hoop partijen in de markt hebben het gewoon heel zwaar. Is het op tijd om nieuwe projecten die in de pijplijn zitten rendabel te maken? Ik denk dat dat er heel erg van af hangt. Voor een aantal projecten zal het echt een uitweg bieden, maar voor een deel ook niet. En is het op tijd genoeg om voor 2035 naar een nagenoeg CO2-vrij elektriciteitssysteem te gaan? Absoluut. Vanuit het systeemperspectief op tijd goed, maar vanuit bedrijfs- en project perspectief hangt het er vanaf.

Direct naar afnemer
Ook afnemers lopen tegen de grenzen van het stroomnet aan en kunnen steeds vaker geen aansluiting krijgen als ze bijvoorbeeld willen uitbreiden of verduurzamen. Het direct aansluiten van een bedrijf op een zonnepark kan dan uitkomst bieden. “De afnemer heeft dan een constante prijs en duurzame energie en het zonnepark heeft ook een vaste prijs en een vaste afnemer.”

De ontwikkelaars van zonneparken en grote energieverbruikers zoeken elkaar steeds beter op, ziet Saes. En ook daarvoor is binnen de regelgeving steeds meer mogelijk. “Eerst mocht je alleen cable poolen met een zonnepark en windpark samen. Maar sinds 2025 mag je ook cable poolen met een batterij en met een afnemer, dus dat geeft ook nieuwe mogelijkheden.”

Die lokale opwek is dus steeds belangrijker, volgens Saes. We kunnen niet bijvoorbeeld alleen windmolens op zee plaatsen, maar we moeten juist verspreid over het land zonneparken en windmolens plaatsen. Dat maakt het energiesysteem efficiënter, want vraag en aanbod zijn dicht bij elkaar, maar het geeft ook mogelijkheid om bijvoorbeeld nieuwe bedrijven of woningen een stroomaansluiting te geven.

Er lopen veel van dergelijke initiatieven, om een stroomproducent direct te laten leveren aan een afnemer, maar het duurt lang voordat zulke samenwerkingen rond zijn, zegt Saes “Want het is organisatorisch best lastig”.

Nog meer slimme ontwikkelingen nodig
Er zijn veel ideeën om slim met capaciteit van het stroomnet om te gaan en om met netcongestie om te gaan, zegt Saes. “Er zijn heel veel ontwikkelingen hierin, wat positief is, want er moet ook heel veel ontwikkeld worden en er moet ook heel veel meer nog komen.”

Ondertussen wordt ook het stroomnet uitgebreid en wordt onderzocht op welke manieren het bestaande stroomnet zwaarder en efficiënter belast kan worden, vertelt Saes. Door daar steeds verder in te gaan, zal er meer ruimte op het net ontstaan, waarmee bijvoorbeeld nieuwe zonneparken kunnen worden aangesloten.