Elia, de transmissienetbeheerder van het Belgische hoogspanningsnet, heeft de tweejaarlijkse Adequacy and flexibility study for Belgium (2024-2034) gepubliceerd op 29 juni. Deze studie, ondersteund door een kwantitatieve analyse, identificeert de behoeften voor de leveringszekerheid van het Belgische elektriciteitsnet voor de periode 2024-2034. De studie is van cruciaal belang, gezien de versnelde elektrificatie van verschillende sectoren en de nieuwe beleidsontwikkelingen, voornamelijk als reactie op de gascrisis.

"België staat aan de vooravond van een ingrijpende transformatie", aldus Chris Peeters, CEO van Elia Group. Met de nieuwe studie wil Elia de versnelde elektrificatie van de samenleving benadrukken. De elektrificatie gaat zowel eerder als sneller plaatsvinden dan verwacht. Dit creëert extra capaciteitsbehoefte die gedeeltelijk kan worden opgevangen door flexibel verbruik en digitale innovaties.

Het is duidelijk dat er actie nodig is op alle politieke niveaus om deze veranderingen succesvol te implementeren en om de kosten van de energietransitie onder controle te houden. In dit analyseartikel worden de vier kernboodschappen van de studie onder de loep genomen en de aanbevelingen die Elia over de toekomst van de Belgische energievoorziening doet geëvalueerd.

Versnelde elektrificatie en de rol van CRM
In België is de elektrificatie sneller aan het toenemen dan verwacht (zie figuur 1), aangedreven door geopolitieke factoren en de behoefte aan een duurzamer energiebeleid. Op de korte termijn is er een dringende behoefte aan extra capaciteit, vooral voor de winter van 2025-2026. Het 'Flex-LTO'-scenario, dat de flexibele inzet van twee nucleaire eenheden voorstelt, wordt gezien als een mogelijke oplossing. Op de middellange termijn, tussen 2027 en 2029, zal de energievraag stijgen door de groeiende elektrificatie in meerdere sectoren. Dit benadrukt het belang van een flexibeler systeem en een meer gestroomlijnde infrastructuur.

Kijkend naar de lange termijn, zijn projecten zoals de Prinses Elisabeth Zone en interconnectoren Nautilus en TritonLink cruciaal om aan de stijgende energiebehoefte te voldoen. Na 2033 zal de capaciteitskloof waarschijnlijk weer toenemen, wat de planning en implementatie van toekomstige projecten, zoals offshore windenergie, nog urgenter maakt. Deze aanpak is essentieel om de energiecapaciteit en -zekerheid in België op zowel de korte als de lange termijn te waarborgen.

Belang van flexibel energieverbruik
De studie benadrukt dat flexibel energieverbruik cruciaal wordt voor het beheren van België's groeiende energiebehoefte. Flexibiliteit, dat eerder een noodoplossing was voor netbeheerders, wordt een kernstrategie. Slimme inzet van nieuwe elektrische apparaten kan pieken in energieverbruik afvlakken, wat zowel de stabiliteit als de betaalbaarheid van het energienetwerk verbetert.

Op huishoudelijk niveau wordt een vergelijkbare verschuiving verwacht. Slimme oplaadsystemen voor elektrische auto's en warmtepompen worden geïmplementeerd. Deze aanpak vereist een mentaliteitsverandering bij consumenten en bedrijven en belooft een efficiëntere en meer duurzame energietoekomst voor België.

Milieu- en economische voordelen van elektrificatie
De overgang naar elektriciteit heeft niet alleen een positieve impact op het milieu, maar biedt ook economische en geopolitieke voordelen. Door het gebruik van hernieuwbare energiebronnen te combineren met elektrificatie, kan België haar afhankelijkheid van fossiele brandstoffen verminderen. Dit leidt tot een aanzienlijke daling van de CO2-uitstoot en draagt bij aan klimaatdoelen.

Bovendien maakt de verschuiving naar een meer elektrisch en hernieuwbaar energiesysteem het land minder afhankelijk van externe energieleveranciers, wat bijdraagt aan de nationale veiligheid. Tegelijkertijd kunnen bedrijven profiteren van goedkopere elektriciteit, wat de concurrentiepositie van België op de Europese markt kan versterken.

Risico's van vertraging in digitalisering en infrastructuur
Tot slot wil Elia met deze studie benadrukken dat het van cruciaal belang is om tijdig te investeren in zowel digitale technologieën als fysieke infrastructuur, om de groeiende elektriciteitsbehoefte in België aan te kunnen. Door vertragingen op die vlakken kan het land in een energiecrisis belanden. Het gaat hier niet alleen om het uitbreiden van het elektriciteitsnet, maar ook om het digitaliseren van het energiesysteem.

Deze digitale transformatie is essentieel voor het efficiënt beheren van de energievraag en het aanbod. Het omvat alles, van slimme meters tot geavanceerde communicatieprotocollen die een soepele interactie tussen verschillende apparaten en dienstverleners mogelijk maken. Als België deze stappen met succes kan zetten, kan het haar energiecapaciteitsbehoefte tegen 2034 aanzienlijk verminderen, waardoor de kosten en complexiteit van toekomstige energieprojecten worden verlaagd.