Zonneparken vormen een kritiek onderdeel in de Nederlandse energietransitie. De opwek van groene stroom vermindert onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en verlaagt daarmee onze CO2-uitstoot. Maar waar velen zich niet bewust van zijn, is dat in de onderliggende infrastructuur van deze zonneparken gigantisch veel emissiepotentieel schuilt. Veel schakelmateriaal wordt namelijk geïsoleerd met SF6, een gas dat 25.200 keer schadelijker is dan CO2. We zetten dus broeikasgassen in om klimaatverandering tegen te gaan.

Het broeikasgas SF6, ofwel zwavelhexafluoride, behoort tot de zogenaamde F-gassen. SF6 komt niet in de natuur voor, maar is door mensen uitgevonden. Een van de eigenschappen van SF6 is dat het zeer stabiel is, en daardoor heel geschikt is als isolatiemateriaal in elektrische schakelsystemen. Een heel onaangename eigenschap is dus het ontzettend hoge CO2-equivalent.

Tijdens de levensduur van schakelmateriaal (zo’n veertig jaar) is het geen kwestie óf het gas vrijkomt, maar hóéveel er vrijkomt. Uit KEMA-onderzoek blijkt dat gedurende de levenscyclus van een typische schakelaar zo’n 4 tot 8 procent van het SF6 vrijkomt, zelfs als er geen defecten optreden. Als je dan bedenkt dat SF6 25.200 keer schadelijker is dan CO2, is het duidelijk dat de toepassing van dit gas niet past bij duurzaamheidsprojecten zoals zonneparken.

Hoeveel SF6 er in Nederlandse zonneparken ligt opgeslagen is moeilijk te becijferen; je kunt het vergelijken met asbest: we weten het niet precies, maar we weten heel goed dat het in tal van muren en plafonds te vinden is.

Dat is niet de bedoeling, vindt ook de EU. Wetgeving is in de maak, en daar moeten stakeholders zich al in een vroeg stadium van de parkontwikkeling op voorbereiden.

Wet- en regelgeving
Waarom is SF6  dan niet verboden als dit zo schadelijk is? SF6 is al sinds 2007 verboden in tal van applicaties. De elektrotechniek vormde tot op heden een uitzondering. Maar daar komt verandering in met de aanstaande aanscherping van Europese wetgeving, waarna F-gassen met een global warming potential groter dan 10 volledig zullen worden verboden.

Dit betekent dat vanaf 1 januari 2026 geen nieuw SF6-houdend materiaal meer mag worden gebruikt in systemen tot en met 24 kilovolt. Dit verbod wordt in de daaropvolgende jaren uitgebreid voor hogere spanningen.

Een van de redenen voor de jarenlange uitzondering voor de elektrotechniek was een gebrek aan voldoende leveranciers die compacte SF6-vrije oplossingen konden leveren. Inmiddels zijn er voldoende alternatieven op de markt, waarmee het laatste bezwaar tegen SF6-vrij schakelmateriaal (in ieder geval voor middenspanningssystemen) is weggenomen.

Goedkoop is duurkoop
De kapitaalinvestering van een SF6-houdende installatie is momenteel iets goedkoper in aanschafprijs. Maar over de gehele levenscyclus kom je juist duurder uit. Vanwege het aanstaande verbod op F-gassen is er aan het eind van de levensduur geen recycling meer mogelijk, waardoor je het materiaal moet laten vernietigen – en dat is kostbaar.

Parkontwikkelaars die kiezen voor SF6-vrij materiaal, kunnen bovendien financieel voordeel behalen door gebruik te maken van twee belastingregelingen: de Milieulijst voor Milieu-investeringsaftrek (MIA) en de Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil).

Met deze regeling stimuleert de overheid investeringen in milieuvriendelijke technieken. En SF6-vrij schakelmateriaal valt onder deze MIA\Vamil-regeling. Nóg wel, want zodra het verbod van kracht is, zal deze regeling komen te vervallen. Voor beide regelingen zijn miljoenenbudgetten gereserveerd – en er zit nog steeds ‘geld in de pot’.

Verantwoorde keuzes
Zonneparken zijn bedoeld om onze maatschappij te verduurzamen. Ontwikkelaars en andere stakeholders dragen daar een verantwoordelijkheid voor, en duurzame materiaalkeuze is onderdeel van die verantwoordelijkheid.

Zeker nu de politiek F-gassen in de ban wil doen, is het goed om daarop te anticiperen. En door gebruik te maken van de MIA\Vamil-regeling zolang deze nog bestaat, is een keuze voor SF6-vrij materiaal niet alleen duurzaam, maar ook financieel gunstig. Geen beter moment dus om over te stappen op SF6-vrij dan nu.