Beleidsstabiliteit, tijdige beslissingen en internationale samenwerking worden cruciaal voor het klimaat- en energiebeleid de komende kabinetsperiode, aldus een rapport van de formatiewerkgroep Klimaat en Energie. De werkgroep bracht in kaart welke strategische keuzes een nieuw kabinet te wachten staan, bij het bepalen van het pad naar een klimaatneutraal Nederland.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) rekende onlangs uit dat dit jaar voor het eerst het emissiereductiedoel van 55 procent in 2030 in zicht was. Echter, om het doel te halen was er geen verdere ruimte voor tegenslagen (zoals minder beleidseffect of koud weer en hoger gasverbruik).

Minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten vroeg een onafhankelijke formatiewerkgroep om te beschrijven welke keuzes het komende kabinet moet maken om de doelen te halen. Noé van Hulst werd aangesteld als voorzitter van de werkgroep.

In de Keuzewijzer Klimaat en Energie zet de werkgroep hun aanbevelingen op een rij. Het rapport maant het nieuwe kabinet aan om snel duidelijkheid te geven en scherpe keuzes te maken op een aantal belangrijke vlakken.

Beleidsstabiliteit
Het rapport benadrukt onder andere het belang van beleidsstabiliteit. “Dit zorgt voor investeringszekerheid en duidelijkheid”, schrijft de werkgroep. “Hoe duidelijker en stabieler het pad richting eindbeeld, des te sneller en kostenefficiënter de transitie kan plaatsvinden.”

“Beleidsstabiliteit is een soms onderschat goed en iets waarin Nederland binnen Europa vaak gunstig afstak”, schrijft Van Hulst in het voorwoord van het rapport. “Dit helpt niet alleen het investeringsklimaat, maar ook de planning van burgers en instellingen zoals woningcorporaties en scholen.”

Moeilijke en tijdige keuzes
Om de transitie naar een klimaatneutraal Nederland tijdig te laten verlopen moeten snel keuzes worden gemaakt. Het rapport stelt dat het belangrijk is zo snel mogelijk investeringen te doen:

“Indien Nederland tijdig investeert in de klimaat- en energietransitie, richting geeft en vol inzet op innovatie kan het perspectief scheppen op betere betaalbaarheid van de energierekening ten opzichte van fossiel gebruik. Zo kan Nederland concurrentievermogen behouden ten opzichte van andere landen die ook investeren in de transitie, en nieuwe verdienmodellen ontsluiten voor duurzame ondernemers en boeren.”

Ook kan het komende kabinet moeilijke keuzes niet uit de weg gaan. Zo zal netcongestie een grote belemmering blijven en beschrijft het rapport dat zelfs na uitbreiding van het net er schaarse capaciteit zal moeten worden verdeeld. Ook is er additioneel beleid nodig om met zekerheid de emissiereductiedoelen te halen, wat moeilijke keuzes zal vereisen op het gebied van landbouw en mobiliteit.

Internationale samenwerking
De transitie naar een klimaatneutraal Nederland bestaat niet alleen uit keuzes die in Nederland worden gemaakt, of over zaken binnen de grenzen gaan. Ook op internationaal gebied moet het nieuwe kabinet partnerschappen bouwen en samenwerkingen aangaan om beleidskeuzes te laten slagen.

Zo schrijft het rapport dat Nederland moet besluiten welke rol het aanneemt in de discussie over het klimaatdoel van de EU voor 2040. Deze discussie zal binnenkort opleven en de werkgroep raadt aan dat het kabinet hier snel een positie inneemt over de gewenste hoogte van dit doel.

Ook moet de Nederlandse industrie zich gaan positioneren ten opzichte van internationale concurrenten. “Indien Nederland tijdig investeert in de klimaat- en energietransitie, richting geeft en vol inzet op innovatie kan het perspectief scheppen op betere betaalbaarheid van de energierekening ten opzichte van fossiel gebruik”, schrijft de werkgroep. “Zo kan Nederland concurrentievermogen behouden ten opzichte van andere landen die ook investeren in de transitie, en nieuwe verdienmodellen ontsluiten voor duurzame ondernemers en boeren.”

Tot slot is het energiesysteem van de toekomst niet een eiland en moet Nederland samenwerken met buren in Europa en de Noordzeelanden om goede afspraken te maken over hoe dit systeem eruit komt te zien.