Er komt minder geld beschikbaar voor zon op zee, batterijen bij zonneparken en zonnepanelen op gebouwen. Daarentegen gaat er meer geld naar het verminderen van netcongestie, onderzoek naar de langetermijnopslag van elektriciteit en het sturen van de vraag aan elektriciteit in de industrie. Dat blijkt uit het ontwerp-Meerjarenprogramma 2026 van het Klimaatfonds.

Opvallend is dat de toekenning van het gereserveerde geld voor de uitvoering van de batterijverplichting komt te vervallen. Hiervoor was 257 miljoen euro gereserveerd. Als rede geeft het ontwerp-Meerjarenprogramma 2026: “De uitvoerbaarheid is dusdanig onzeker en er heeft nog geen besluitvorming plaatsgevonden.”​ Een deel van dit geld wordt nu ingezet voor het stimuleren van de Industriële Demand Side Response (62,5 miljoen euro). Dit is flexibiliteit van de industrie aan de vraagkant van het energiesysteem.

Ook slimme-apparaten krijgen aandacht in het ontwerp-Meerjarenprogramma. Er wordt 12 miljoen euro toegekend om normeringen te maken voor de aansturing van slimme apparaten voor huishoudens. Nederland wil hierin voorloper zijn op Europees niveau en het de mogelijkheden van slimme-apparaten om met elkaar te kunnen communiceren stimuleren via open communicatieprotocollen.

Langetermijnopslag elektriciteit
Vanuit het Klimaatfonds wordt er ook 158,4 miljoen euro gereserveerd voor onderzoek naar methoden om elektriciteit voor langere tijd op te slaan. Elektriciteitsopslag wordt nu voornamelijk gedaan door middel van Lithium-ion batterijen, deze vallen dan ook buiten de scope van deze maatregel. In het Meerjarenprogramma worden technieken genoemd die in aanmerking komen voor ondersteuning als Pumped Hydro Storage, vliegwielen, LAES, CAES, ondergrondse pomp accumulatiecentrale, zwaartekracht-gebaseerde opslag en flowbatterijen

Netcongestie
Om netcongestie te bestrijden is er 13 miljoen euro aan een pakket voor noodmaatregelen vrijgemaakt. Dit geld is bedoeld om versneld wettelijke- beleidsmatige knelpunten weg te nemen voor het uitbreiden van het elektriciteitsnet en zal onder andere worden ingezet voor extra personeel.

Naast geld voor noodmaatregelen komt er ook 36 miljoen voor langere projecten om netcongestie aan te pakken. Het gaat hierbij om de 25 meest prangende hoogspanningsprojecten. Het Rijk wil hierbij meer regie in handen nemen en werkt samen met TenneT en past wet en regelgeving aan om sneller projecten op kleine en grote schaal uit te voeren.

Minder geld voor zonnepanelen
Het plan om 100 miljoen euro te reserveren voor het innovatieprogramma Zon op Zee wordt afgewezen. In 2025 was nog budget vrijgemaakt om 3 gigawattpiek aan drijvende zonnepanelen tussen windparken te realiseren. In 2026 trekt de minister de stekker uit het plan. Volgens het ministerie is “niet voldoende onderbouwd waarom de huidige pilotfase niet toereikend is en nu al intensivering nodig is.”​

Daarnaast wordt ook de aanvullende inzet van zonnepanelen op gebouwen niet meer ondersteund. Een eerdere reservering van 150 miljoen euro is vervallen. De ondersteuning moest zonnepanelenprojecten met multifunctionele kenmerken subsidiëren zoals agri-pv en zonnepanelen op parkeerplaatsen. “Bovendien zien we andere prioriteiten ten aanzien van het elektriciteitsnet en elektrificatie,” schrijven de ambtenaren in het document. “De reservering van de maatregel wordt daarom voor andere, meer prioritaire maatregelen benut.”

Ook het plan om zonnepanelen op huurwoningen te stimuleren is afgevallen. Er lag een voorstel om 100 miljoen euro uit het Klimaatfonds beschikbaar te stellen als subsidie voor verhuurders, om zo het gebrek aan financiële prikkels voor investeringen in zonnepanelen te verhelpen. Volgens het ministerie is het niet doelmatig om via het Klimaatfonds rijkssubsidies beschikbaar te stellen.

Wat doet het Klimaatfonds?
Het ontwerp-Meerjarenprogramma 2026 is een pakket aan maatregelen en geldstromen om het Klimaatfonds vorm te geven. Het Klimaatfonds is in 2022 in het leven geroepen om langdurige projecten binnen de energietransitie te financieren. Eerder bleek dat er 600 miljoen uit het Klimaatfonds werd gehaald om energiearmoede te bestrijden.

Onder het Kabinet Rutte IV werd er 35 miljard euro voor het Klimaatfonds gereserveerd voor de jaren 2023-2025, waar nu nog ongeveer 26 miljard euro van over is. Voor nu blijft het nog een ontwerp voor het Meerjarenprogramma. Op Prinsjesdag zullen er nog eventuele aanpassingen bekend gemaakt worden in de definitieve versie.