Ik houd me nu ruim acht jaar bezig met het slim aansturen van apparaten, waaronder batterijen, en dan word je toch wel wat wijzer. Iedereen heeft er de mond van vol; het slim aansturen van apparaten. Denk aan batterijen, laadpalen, warmtepompen en nog veel meer apparaten die je kan gaan aansturen op basis van prijs of netcongestie. Om dit goed te regelen liggen er wel een paar uitdagingen op je te wachten.

Maar eerst even beginnen bij het begin. Weet wat je nodig hebt. Dit klinkt wellicht als een open deur en toch is dit een belangrijke, zo niet de belangrijkste stap die je moet zetten. Wat wil je bereiken? Waarom wil je gaan sturen. Ik gooi het er dus maar weer even in. Begin met meten. Zo worden de knelpunten duidelijk en krijg je beter inzicht waar de kansen liggen.

Stroom uit het net terwijl je zonnepanelen leveren of de batterij vol zit
Hoe kan dit zou je zeggen. Nou het ligt eigenlijk voor de hand, maar het is een toch veel gemaakte miskleun. Hier komt het. Een 3-fase aansluiting vraagt ook om dito apparatuur. Oftewel je moet een 3-fase omvormer hebben voor je batterijsysteem en, of zonnepanelen.

Doe je dat niet dan kan een warmtepomp of andere verbruikers vrolijk stroom vanuit het net trekken terwijl je zonnepanelen over een ander fase terugleveren of de batterij vol is en geen stroom levert aan de verbruiker(s). Kijk maar even naar het plaatje waarbij de fase in waterleidingen is weergegeven om het te simplificeren.

Op deze manier belasten we het stroomnet dus meer in plaats van minder en is enige vorm van aansturing (en dus optimalisering) niet meer mogelijk. Dit is dus niet de bedoeling.

Net zoals dit trucje ook niet de bedoeling is wat mij betreft: Je kan een 3-fase meter bijvoorbeeld aansluiten op een batterijsysteem. De 1-fase omvormer denkt dan dat het een 3-fase omvormer is en gaat ontladen over de drie fases. De batterij ontlaadt nu keurig als de warmtepomp (of andere verbruiker) aangaat, maar die stroom komt niet bij de verbruikers terecht. Die draaien in werkelijkheid op stroom uit het net.

Dat merk je niet, ook financieel niet. Dit komt omdat er wordt afgerekend op de optelling van de fase, dus min 3 plus 3 is 0. De meter geeft 0, terwijl de verbruikers draaien op stroom uit het net en niet op de batterij of op je eigen zonnestroom. Ik noem het maar even ‘fase-sommering’.

Dit is dus allesbehalve slim aansturen. De enige juiste manier is dus aansluiten met een 3-fase omvormer zodat de stroom op de juiste manier wordt verdeeld over de fase en er dus ook een goede basis ligt om de gaan sturen.

Niet alle apparaten kunnen praten
Niet alle apparaten zijn geschikt om aan te sturen. We nemen de batterij als voorbeeld omdat die behoorlijk aan populariteit wint als het gaat om slim aansturen. Denk bijvoorbeeld op beschikbare informatie vanuit energiemarkten als onbalans of Epex. Echter, niet alle batterijsystemen zijn geschikt om aan te sturen en het bepalen of ze geschikt zijn, is niet zo makkelijk.

In de praktijk komen wij het steeds vaker tegen. Een klant heeft al een batterijsysteem gekocht en wil deze laten aansturen met een energiemanagementsysteem (EMS) van Lyv. In de basis kan dat, want het EMS van Lyv is hardware onafhankelijk. Toch bleek het in een aantal gevallen niet mogelijk omdat het gekochte batterijsysteem geen communicatiestandaarden ondersteunde. Denk bijvoorbeeld aan Modbus, SunSpec of OpenADR.

Het zal je maar overkomen, koop je een container batterijen in de veronderstelling dat ze aanstuurbaar zijn en het blijkt niet te kunnen. Toch gebeurt het vaker, ook bij gerenommeerde partijen, dat het systeem toch niet geschikt blijkt te zijn voor slimme sturing.

Data om op te sturen
Naast de communicatiestandaarden is er ook andere informatie nodig om te sturen. Over de energiemarkten is data beschikbaar om op te sturen, maar voor congestie is het lastiger. Een congestiesignaal is er (nog) niet en in bepaalde netvlakken wordt niet gemeten wat de belasting is. De congestie wordt dan berekend.

In de praktijk kan de belasting dus heel anders zijn dan gedacht. Begin dus in ieder geval met het meten van de belasting op het net. Dan kan je exact bepalen wanneer én hoeveel ruimte er daadwerkelijk is. De stap naar automatisch sturen op een congestiesignaal is dan straks een stuk kleiner.