Onlangs passeerde de gemeente Amsterdam de grens van een miljoen zonnepanelen. Begin 2021 was dit nog slechts de helft, dus het gaat hard met PV in de hoofdstad. Wat zijn de plannen voor de toekomst? Op donderdag 2 november organiseerde de gemeente een innovatiemiddag waar verschillende partijen hun visie gaven op dit onderwerp en hoe Amsterdam niet alleen meer, maar ook duurzamer zonnestroom kan opwekken.

Hoewel de zonnepanelen op Amsterdamse daken die middag door storm Ciarán minder productief dan anders waren, is de lijn de afgelopen jaren opwaarts. Toch wil de gemeente nu verder kijken dan de hoeveelheid megawatt (nu 250) die er op de daken ligt.

“De groei gaat heel hard”, vertelt Doede Bardok, programmamanager zonne-energie bij de gemeente Amsterdam. “Maar we zijn ook aan het toewerken naar de volgende stappen. Snelheid is één, maar kwaliteit komt nu ook om de hoek kijken.”

Het middagprogramma van de gemeente Amsterdam, geleidt door wetenschapsjournalist Anna Grimbère, was dan ook gericht op duurzaamheid en innovatie. Aan bod kwamen onder andere de duurzaamheid waarmee panelen worden geproduceerd, de oppervlaktes die kunnen worden benut en wat de beste toepassingen in de stad zijn.

“Wij kunnen proberen het zelf te bedenken, maar volgens mij zitten de slimste mensen in de zaal”, licht Bardok het doel van de middag toe. “Met de mooiste producten en de goede ideeën. Wij als team moeten vandaag geïnspireerd worden.”

Goed voorbeeld doet goed volgen
Een van de rollen waarin overheden actief zijn op het gebied van zonne-energie is als inkoper. In die rol kun je het goede voorbeeld geven en goede partijen stimuleren door niet alleen op de prijs te letten, maar ook in te kopen op basis van andere criteria die je belangrijk vindt.

Michiel Mensink beschrijft zichzelf als de “chief solar nerd” bij de Buyer Group Duurzame Zonnepanelen, waar ze onderzoek doen naar verantwoord inkopen van zonnepanelen. “De Buyer Group is dus geen inkoopcollectief”, legt hij uit. “Wat we proberen te doen is informatie bij elkaar brengen en een soort van tools ontwikkelen, zoals een template.”

Mensink en zijn collega’s werkten de afgelopen tijd aan een inkooptemplate, die partijen helpt bij het inkopen van zonnepanelen die duurzaam en ethisch gemaakt zijn. Mensink: “We hebben daarbij vijftig producenten wereldwijd benaderd, met de vraag wat voor duurzame zonnepanelen ze al hebben en hoe die scoren op allerlei onderwerpen.”

Zo noemt Mensink de ‘carbon footprint’ van zonnepanelen, ofwel hoeveel broeikasgassen er vrij komen bij de productie van een paneel. Volgens Mensink kan de productie van één standaard zonnepaneel met een capaciteit van 400 wattpiek gepaard gaan met wel 400 kilogram CO2-equivalenten aan uitstoot. Weinig mensen realiseren zich dan ook volgens Mensink dat het soms wel jaren kan duren voordat zo’n paneel zijn eigen uitstoot weer goedmaakt.

Het goede nieuws volgens Mensink is dat er genoeg panelen op de markt zijn met aanzienlijk lagere carbon footprints, voor vergelijkbare prijzen. Om die reden heeft Buyer Group dan ook als eis opgenomen in het inkooptemplate dat de carbon footprint van een paneel van 400 wattpiek niet meer dan 220 kilogram CO2-equivalenten mag zijn.

De oplossingenmarkt
Verschillende bedrijven kregen ook hun kans om innovatieve oplossingen aan het publiek te presenteren, zodat iedereen beter op de hoogte zou raken van wat de mogelijkheden zijn.

“Dat is het doel van vandaag”, vertelt Bardok. “Dat we elkaar beter leren kennen, dat we elkaar kunnen vinden, en dat we weten wat er op de markt is.”

In dat kader vertelden vijf bedrijven over hun product en hoe het kon bijdragen aan de toekomst van zonne-energie in de stad Amsterdam:

• Khalid Saleh van HyET Solar vertelde over de solarfolie die zij ontwikkeld hebben, dat vanwege de flexibiliteit van het product op allerlei oppervlakten kan worden ingezet waar reguliere zonnepanelen niet kunnen.
• Veel daken kunnen het gewicht van zonnepanelen niet zonder verbouwing aan. Nikki Hoexum van RABLE vertelde hoe hun zelfdragende montagesysteem het mogelijk maakt om ook op zwakke daken panelen te leggen.
• Kunnen zonnepanelen ook mooi zijn? Marloes van Heteren liet de panelen van Solarix zien, die in samenwerking met architecten zijn ontworpen om ook esthetische waarde te hebben door kleuren en patronen toe te passen.
• Siemen Brinksma van Biosphere Solar vroeg aandacht voor het toenemende probleem van afgedankte panelen. De Delftse start-up maakt modulaire panelen, waar afzonderlijke cellen kunnen worden vervangen als ze kapot gaan zodat het hele paneel niet naar de stort hoeft.
• En in dat kader vertelde Muriel Claassen dat ook Solarge recyclebare zonnepanelen maakt, die door het gebruik van plastic ook nog eens lichter zijn dan een standaard paneel en op meer daken kunnen.

Ambities en obstakels
Hoewel de mijlpaal van een miljoen zonnepanelen op daken werd gevierd door de aanwezigen, valt er ook nog veel te winnen wat betreft zonne-energie in Amsterdam. Afgelopen september schreef het Parool dat de gemeente de mijlpaal van een miljoen panelen eigenlijk al in 2022 had willen halen. Ook liggen in Amsterdam gemiddeld minder zonnepanelen op daken dan in andere grote steden.

Obstakels zijn bijvoorbeeld de grote hoeveelheid hoogbouw (inwoners delen hun daken), onenigheid in vve’s en regels rondom monumentale panden (al benadrukt Bardok over dat laatste dat er meer mogelijk is dan mensen denken).

De gemeente wil richting 2030 de hoeveelheid geïnstalleerde zonne-energie meer dan verdubbelen, van de 250 megawatt die er nu ligt naar 550. Om dat te bereiken zullen nieuwe en creatieve toepassingen zoals die op de innovatiemiddag werden besproken erg welkom zijn.