De energietransitie verandert de wereldeconomie en de risico-omgeving ingrijpend. Wie hierbij voorop wil lopen, zal grip moeten krijgen op onmisbare grondstoffen als koper, lithium en neodymium. De zoektocht naar deze kritische mineralen is in volle gang. Om de afhankelijkheid van een onvoorspelbare grootmacht als China te verkleinen, zoeken bedrijven en overheden in Europa en Noord-Amerika naar diversificatie en versterking van de toeleveringsketens van deze grondstoffen. Latijns-Amerika en het Caribisch gebied – de zogeheten LAC-landen – spelen hierbij een grote rol. De LAC-regio kampt echter met een aantal structurele zwakheden. Het afwegen van uitdagingen, risico’s en kansen is daarom essentieel.

Nu de Europese Unie zich heeft losgemaakt van Russische olie en gas en de klimaattransitie aan urgentie wint, schakelt zij over op verschillende vormen van hernieuwbare energie. Om deze energietransitie te doen slagen, is toegang nodig tot allerlei essentiële grondstoffen voor de productie van zonnepanelen, windturbines en elektrische auto’s.

De zoektocht naar deze strategische grondstoffen gaat hand in hand met modernisering. Zo was er zonder kolen nooit een industriële revolutie geweest, zonder ijzer geen spoorwegen en zonder olie en gas geen wereldwijde welvaart en vooruitgang. Dit patroon herhaalt zich, maar het type grondstof is veranderd. Zo worden fossiele brandstoffen de komende jaren uitgefaseerd om de broeikasuitstoot in 2050 tot nul te reduceren. In plaats hiervan is het blikveld steeds meer gericht op de kritische mineralen voor deze groene revolutie.

Wie deze essentiële bodemschatten in handen heeft, domineert het wereldtoneel. China heeft bijna de gehele wereldwijde raffinagecapaciteit in handen van cruciale mineralen als grafiet en mangaan. Het is ook de grootste verwerker ter wereld van lithium en koper, waarvan de mijnbouw wordt gedomineerd door de LAC-landen. De rivaliteit tussen de VS en China, de inspanningen van de EU om haar toeleveringsketens te hervormen en de afhankelijkheid van deze landen te verminderen, kunnen leiden tot een groter aandeel van Latijns-Amerika en het Caribisch gebied in de mondiale productieketens.

De LAC-regio heeft namelijk een aanzienlijk aandeel in de mondiale reserves van kritische mineralen, en daarmee het potentieel om bij te dragen aan de wereldwijde energietransitie. De ontwikkeling van de mijnbouw- en verwerkingssector in de regio kan daarnaast bijdragen aan de diversificatie van strategische toeleveringsketens voor de VS en Europa en kan de economische ontwikkeling in de regio stimuleren.

De LAC-regio kampt met een aantal structurele zwakheden
De sleutel tot het ontsluiten van dit potentieel is het waarborgen van duurzaamheid, mensenrechten en goede sociale omstandigheden in de regio’s waar deze grondstoffen worden gedolven. Wereldwijd hebben mijnbouwactiviteiten negatieve gevolgen voor milieu en samenleving, maar de ESG-prestaties van de LAC-regio zijn het slechtst in vergelijking met andere regio’s.

Dit komt omdat de mineralen in de LAC-regio veelal in kwetsbare natuurgebieden liggen, waar vaak inheemse gemeenschappen leven. Ook kampt de LAC-regio met een aantal structurele zwakheden, zoals een uitdagend ondernemingsklimaat, grote sociaaleconomische ongelijkheid en een beperkte integratie in wereldwijde toeleveringsketens, ondanks het grote aantal handelsovereenkomsten dat de regio heeft. Dit belemmert het groeipotentieel van de regio en maakt het minder aantrekkelijk voor overheden en bedrijven om te investeren.

De noodzaak van toezicht op naleving ESG-normen
Dat maakt de noodzaak van toezicht op de naleving van ESG-normen des te belangrijker. ESG - Environmental, Social & Governance - staat voor het zoeken naar een evenwicht tussen financieel-economische resultaten, transparantie, sociale belangen en het milieu. Toezichthouders uit de mijnindustrie en lokale en nationale overheden moeten bij de winning betrokken worden om de naleving van deze normen in de gehele waardeketen af te dwingen.

Dit kan de duurzaamheid van de mijnbouwsector ten goede komen en het westerse concurrentievermogen in de regio bevorderen. Het belangrijkste is dat lokale bevolkingsgroepen hierbij vanaf het begin worden betrokken. Om vertrouwen op te bouwen en een social license to operate te krijgen, moeten overheden en bedrijven ook inzetten op een constructieve dialoog tussen belanghebbenden, investeerders en lokale gemeenschappen.

De groeivooruitzichten in de LAC-regio zijn op dit moment de laagste van alle opkomende regio's. Dit is grotendeels te wijten aan structurele zwakheden die de uitbreiding van de handel afremmen en het minder aantrekkelijk maken om investeringen aan te trekken. Het toevoegen van waarde aan de mijnbouw in een duurzame en rechtvaardige manier kan het huidige lage groeipotentieel van de regio opkrikken, maar daar moet de regio wel structurele belemmeringen voor investeringen wegnemen.

Een goede afweging tussen de kansen, obstakels en (krediet)risico’s zijn daarom essentieel en per onderneming verschillend. Atradius kan bedrijven hierbij de weg wijzen, door de mogelijkheden en risico’s in kaart te brengen en mee te denken over oplossingen die bijdragen aan een veerkrachtige en toekomstbestendige handel.