Ze schieten als paddenstoelen uit de grond: de plannen voor energiehubs. Niet zo vreemd, nu bedrijven worden belemmerd in hun groei of bij het elektrificeren van hun wagenpark en verwarming. Zijn energiehubs echt de oplossing bij netcongestie of kan het nog slimmer? En maken energiehubs de wereld echt duurzamer?

Er is geen officiële definitie voor energiehubs. Een energiehub draait het om samenwerking tussen bedrijven met een slim gestuurd, decentraal energiesysteem waarin vraag en aanbod goed op elkaar aansluiten. In de praktijk komt dit vaak neer op het aanvragen van een GroepsTransportOvereenkomst (GTO). De echte meerwaarde zit echter in gezamenlijke investeringen in een duurzamer energiesysteem.

Doel of middel?

Overal ontstaan energiecoöperaties en initiatieven voor energiehubs. Het vormen van een energiehub lijkt soms het doel, terwijl het in feite een middel is om netcongestie aan te pakken. Zoals bij elk vraagstuk in de energietransitie geldt ook hier: analyseer eerst het probleem en zoek daar dan de meest geschikte oplossing bij. Dat kan een energiehub zijn, maar soms zijn andere oplossingen slimmer.

Energiehub niet overal haalbaar

Soms ervaren slecht éen of twee bedrijven problemen door netcongestie. Andere netburen op dezelfde middenspanningsring hebben daar vaak geen last van. Zij zien dan weinig voordeel in een energiehub en halen zich een hoop werk op de hals. Ik ben groot voorstander van samenwerking, maar als het een deel van de ondernemers weinig oplevert, komt een energiehub niet van de grond.

Andersom komt ook voor dat ondernemers wel willen, maar dat een energiehub niet haalbaar blijkt. Als alle deelnemers een vergelijkbaar en vlak energieprofiel hebben zal het delen van capaciteit hen geen extra ruimte opleveren.

Nieuwe contractvormen

Het stroomnet zit niet 24 uur per dag vol, maar op specifieke piekmomenten. Tot voor kort konden netbeheerders alleen een gecontracteerd vermogen aanbieden dat continu geldig is. ACM heeft in 2024 groen licht gegeven voor alternatieve transportrechten. Sinds april 2025 bieden diverse netbeheerders alternatieve transportrechten aan. Een voorbeeld daarvan is blokstroom. Een ondernemer kan daarmee op specifieke tijden (meestal ’s nachts) extra capaciteit krijgen. Dit is een ideale oplossing voor logistieke bedrijven die overdag rijden en ’s nachts hun wagenpark willen opladen. Blokstroom is veel sneller te regelen dan een GTO met een groep bedrijven samen.

Slim samenwerken

Hoewel een energiehub misschien niet altijd de beste vorm is, ligt de oplossing vaak wel bij samenwerking. Zo ben ik actief op een bedrijventerrein, waar ondanks netcongestie de meeste bedrijven nog genoeg ruimte hebben. Eén bedrijf bijvoorbeeld wil de veegwagens gaan elektrificeren en heeft die ruimte niet. Op hetzelfde terrein zit een bouwmarkt. Zij hebben een dak vol zonnepanelen, waarmee zij een deel van het jaar flink terugleveren aan het net. Zij willen meerdere laadpalen plaatsen voor hun klanten. Omdat klanten slechts kort laden en de laadpalen niet continu bezet zijn, is dit nog geen rendabele investering. Buiten openingstijden zijn de laadpalen niet in gebruik. De beschikbare netcapaciteit blijft dan grotendeels onbenut.

Dus ligt er nu een plan om de veegwagens ‘s nachts op te laden bij de bouwmarkt. Geen gedoe met ingewikkelde groepscontracten, maar gewoon met elkaar om tafel om afspraken te maken. En veel sneller geregeld, waardoor iedereen weer door kan.

Een energiehub is een prachtige oplossing als een groep bedrijven, met uiteenlopende energieprofielen, de capaciteit op een slimme manier kan verdelen. Zeker als er bijvoorbeeld een koelhuis op het terrein staat, biedt dit kansen voor energiesturing. Maar laten we altijd eerst het probleem analyseren en daar dan de passende oplossing bij zoeken.