“Het net zit vol, jullie kunnen geen verzwaring krijgen.” Dat was de boodschap voor hotelier Tony Chu, toen hij in 2020 een aanvraag voor meer capaciteit deed bij de netbeheerder. Nogal een teleurstelling, want de bouw van The Florian – zijn hotel in Hoofddorp – was al ruim onderweg. De oplossing kwam uiteindelijk bij energiemanagementbedrijf Eaton vandaan, die Chu hielp van The Florian een lokaal netwerk te maken dat met de kleinere aansluiting open kon.

The Florian is verre van de enige onderneming die moeite heeft voldoende netcapaciteit te bemachtigen. Volgens de NOS staan er momenteel 6.600 bedrijven op een wachtlijst om een netaansluiting te krijgen. Vaak kan dat pas als het net verder is uitgebreid, wat jaren kan duren.

Netbeheerders kunnen hier weinig aan doen op korte termijn: een gebied als Hoofddorp kleurt donkerrood op de capaciteitskaart van Netbeheer Nederland. Meer bedrijven aansluiten zou de kans doen ontstaan dat een onderverdeelstation het begeeft en een groot deel van Hoofddorp zonder stroom komt te zitten.

Er wordt dus streng toegezien dat ondernemers zich aan hun limieten houden, zoals hotelier Tony Chu aan levende lijve ondervond. “We zijn gedurende de bouw al over ons gecontracteerd vermogen van 137 kilowatt heengegaan”, vertelt hij. “Toen kregen we meteen een waarschuwing van de netbeheerder, dat ze ons konden afsluiten mocht het nog een keer gebeuren.”

The Florian ging tijdens de bouw (waarbij zich flinke pieken kunnen voordoen) nog één keer over de limiet en ontving een tweede waarschuwing. Toen werd het Chu iets te spannend: “Want die derde keer gaat komen, en de netbeheerder had gezegd: mocht het een derde keer voorkomen sluiten we jullie compleet af. Toen zijn we met onze installatieadviseur naar alternatieven gaan kijken.”

Kiezen tussen drie kwaden
In eerste instantie was het een frustrerend proces, want de opties zijn niet geweldig. Chu verwachtte een aansluiting van ongeveer 200 kilowatt nodig te hebben voor The Florian en kwam dus ruim tekort met de 137 kilowatt die de huidige aansluiting toelaat. Met alleen een paar zonnepanelen op het dak ging The Florian er ook niet komen, gezien het piekverbruik van een hotel in de ochtenden en avonden ligt (wanneer gasten op hun kamers zijn en de keuken aangaat).

Wat kun je doen als ondernemer als je geen aansluiting kan krijgen? Chu beschrijft hoe hij voor The Florian een aantal mogelijkheden overwoog.

De eerste optie is ‘traditioneel’ congestiemanagement in samenwerking met de netbeheerder. Hebben eventuele buren wat capaciteit over? Kun je iets met anderen in de buurt afstemmen, die misschien andere piekmomenten hebben qua verbruik dan jouw bedrijf? Maar de netbeheerder gaf al snel aan dat hier niks mogelijk was, aldus Chu.

Een tweede optie is een diesel- of gasgenerator, eventueel in combinatie met accu. Maar met name de gasgenerator is een flinke investering vooraf en niet wat Chu qua duurzaamheid in gedachten had voor het hotel. “Dat zat mij enorm dwars natuurlijk”, vertelt hij. “Wij willen een duurzaam hotel openen, waar we duurzaam operationeel te werk gaan, en dan doen we eigenlijk drie stappen terug door een gasgenerator aan te schaffen.”

Tot slot kon The Florian nog opengaan met de helft van de kamers – verre van een ideale start. Een creatieve oplossing was dus nodig.

Eaton maakt van The Florian een lokaal netwerk
Zodoende kwam Chu bij energiemanagementbedrijf Eaton uit. Eaton heeft een aanpak om congestie tegen te gaan ontwikkeld, die ze Buildings as a Grid noemen. Deze aanpak creëert in feite op gebouwniveau een lokaal energienetwerk dat opwek, opslag en verbruik zo efficiënt mogelijk op elkaar afstemt.

Het belangrijkste fysieke component van dit lokale netwerk staat in een opslagkamer onderin het gebouw. Hier staat een accu met 40 kilowatt aan vermogen en 50 kilowattuur aan opslagcapaciteit. Dat is in principe voldoende om in de stroomvraag van The Florian te voorzien, maar omdat het ontwerp modulair is kan er makkelijk nog meer capaciteit bij worden gezet als de stroomvraag omhoog zou gaan.

Qua installatie is dit onderdeel ook niet complex. Richard ter Horst, productmanager bij Eaton, legt uit: “Wij zorgen ervoor dat het op de juiste plek wordt gezet en regelen de ingebruikname. De installateur hoeft eigenlijk alleen maar relatief klassieke werkzaamheden uit te voeren, zoals het plaatsen van een energiemeter en stroomkabels. Dat is vergelijkbaar als bij een grote omvormer.”

Naast het opslagsysteem onderin het gebouw, ligt er bovenop het gebouw ook opwekcapaciteit in de vorm van 102 zonnepanelen. Deze hebben een opwekcapaciteit van 30 kilowatt, wat het hotel allemaal zelf gebruikt.

Het energiemanagementsysteem
Het laatste fysieke onderdeel van het lokale netwerk van The Florian is een klein kastje naast het opslagsysteem in de kelder, dat de energiestromen monitort en verslag uitbrengt. Hoewel de accu zelf ook software gebruikt die kan bepalen wanneer die moet opladen en terugleveren, is het dit kastje en de bijbehorende software van Eaton die echte energiemanagement mogelijk maakt.

Ter Horst legt uit wat er allemaal mogelijk is als je opslag combineert met een volledig energiemanagementsysteem. Volgens hem zijn er grofweg drie verdienmodellen die je aan opslag kan koppelen.

Ten eerste kan je je eigen opgewekte energie zoveel mogelijk gebruiken, wat kan besparen op kosten op je energierekening. Ook bespaart dit (bij duurzame opwek) CO2-uitstoot, wat voor je bedrijf ook voordelen kan hebben qua imago. Ten tweede is het met een dynamisch energiecontract mogelijk energie te handelen op de markt. Voor The Florian is dit slechts beperkt mogelijk, aangezien het hotel niet mag terugleveren. Tot slot kan je als bedrijf aan peakshaving doen, waardoor je een kleinere netaansluiting kan nemen. Dat kan schelen op maandlasten, of kan (zoals bij The Florian) je in staat stellen überhaupt te opereren als bedrijf.

Een energiemanagementsysteem zoals dat van Eaton laat je die verschillende doelen tegen elkaar afwegen en combineren. Zodoende is Chu erg tevreden over het systeem:

“De zelf opgewekte en opgeslagen energie kunnen we inzetten tijdens onze piekmomenten. Zo gebruiken wij onze beschikbare ‘goedkope’ energie en kunnen we de energiekosten meer onder controle houden. Tegelijk hebben we onze CO2-uitstoot met ruim 15 ton kunnen beperken, als je dat vergelijkt met het gemiddelde van een gebouw van dit formaat. En, erg belangrijk, we zijn binnen de grenzen van onze netaansluiting gebleven. Als dat niet was gelukt, hadden we mogelijk moeten sluiten.”

Toekomst van energiemanagement
Hoe meer data je hebt, hoe meer je met een energiemanagementsysteem kan. Zo vertelt Ter Horst dat Eaton al gebruik maakt van algoritmes die voorspellingen doen over het gebruik van je gebouw, de opwek van je PV-installatie en wat goede momenten zijn om energie af te nemen of juist terug te leveren.

Ook zijn er nog meer technische mogelijkheden om de energiestromen binnen een gebouw uit te splitsen. Denk bijvoorbeeld aan de verwarming, koeling, keuken en laadpalen voor EV’s. Als energiemanagement-expert wordt Ter Horst enthousiast van de mogelijkheden die dit biedt voor gebouwen. “Dan kun je eigenlijk nog veel slimmer met de energiestromen in je gebouw omgaan. Dat is echt het leuke aan een energiemanagementsysteem.”

Met het vooruitzicht dat netcongestie in Nederland niet van de ene op de andere dag gaat verdwijnen, zullen meer ondernemers op zoek gaan naar manieren om hun netcapaciteit maximaal te benutten. Door van gebouwen lokale netwerken te maken kunnen die ondernemers hopelijk aan de slag en hoeft de energietransitie niet te stranden op congestieproblemen.