Publieke laadpalen worden gedeeld met buurtgenoten, waardoor laadgedrag gezien moet worden in sociale context. Maar dat gebeurt meestal niet, stellen onderzoekers die laadgedrag onderzochten vanuit sociaal-psychologisch perspectief. Zij onderzochten welke typen laadgedrag er zijn en welke maatregelen genomen kunnen worden om laadgedrag te beïnvloeden.

Het aantal laadpalen in Nederland groeit ieder jaar sneller. Eind maart waren er 674.000 publieke laadpalen, een groei van ruim 30 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. Inmiddels is er een dekkingsgraad van 80 procent, wat betekent dat elke buurt een laadpaal op loopafstand heeft (m.u.v. het landelijk gebied).

Volgens de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) was 38 procent van de publieke laadpalen onvoldoende beschikbaar tijdens piekmomenten. In het Nationaal Laadonderzoek 2024 geeft 55 procent van de ev-rijders aan dat de openbare laadpaal in de buurt van hun woning altijd of meestal beschikbaar is. Uit datzelfde onderzoek blijkt dat 81 procent van de elektrische rijders vindt dat een elektrische auto overdag maximaal twee uur bij de laadpaal mag staan als deze is volgeladen. 69 procent geeft aan de auto zo snel mogelijk te verplaatsen na het laden.

De Nationale Agenda Laadinfrastructuur stelt dan ook dat niet alleen het bijbouwen van laadpalen belangrijk is, maar ook het beter benutten van de bestaande capaciteit. En daarbij moet de sociale dimensie van het opladen van elektrische auto’s niet uit het oog verloren worden, stelt een groep wetenschappers die laadgedrag in Nederland onderzocht.

Aanbevelingen voor maatregelen
Volgens de onderzoekers zijn de huidige maatrelen om laadgedrag te beïnvloeden vooral gericht op individuen (reserveren van laadpalen, punten verdienen voor bepaald oplaadgedrag en extra kosten voor het bezet houden van laadpalen). De sociaal-psychologische context zou vaak buiten beschouwing worden gelaten.

Het onderzoek doet aanbevelingen om de sociale dimensie ook te betrekken bij het beïnvloeden van laadgedrag. Dan kan door middel van educatie, om mensen inzicht te geven in hun eigen laadgedrag, oplaad-etiquette door te geven en technische informatie over het opladen van elektrische auto’s.

Ook beloningen kunnen sociaal gedrag sturen. Bijvoorbeeld door gewenst gedrag te stimuleren met punten die ingeruild kunnen worden voor korting bij het opladen, een financiële beloning wanneer de auto wordt verplaatst kort nadat deze is opgeladen of de mogelijkheid om sneller te laden voor mensen die vaak hun auto verplaatsen op verzoek van anderen.

In plaats van goed gedrag te belonen kan ongewenst gedrag ook worden afgestraft. Ook hier kijken de onderzoekers vooral naar financiële maatregelen, zoals een boete wanneer de auto nog aan de laadpaal zit terwijl deze niet meer oplaadt, door nieuwe laadtarieven in te voeren, boetes voor laadpaalkleden of parkeerkosten betalen gedurende en/of na opladen. Daarnaast noemen ze de mogelijkheid om laadverzoeken af te nemen wanneer de gebruiker nooit op andermans verzoeken ingaat of het invoeren van een maximale parkeertijd.

Verder zou laadgedrag vaker een onderwerp van gesprek moeten zijn bij gebruikers, kunnen zij afspraken maken over het opladen van hun auto’s of zou zelfs sociale druk kunnen worden uitgeoefend door het laadgedrag van verschillende gebruikers te laten zien in een app. Ook zou een lokale elektrische rijder als ambassadeur aangewezen kunnen worden om het goede voorbeeld te geven.

Tenslotte benoemen de onderzoekers dat ook simpelweg het bijplaatsen van oplaadpunten het oplaadgedrag van gebruikers kan beïnvloeden. Ook oplaadpunten met twee opladers en vier parkeerplekken of een verbeterde batterijduur voor elektrische auto’s zouden moeilijkheden van publieke oplaadpunten kunnen wegnemen.

Belangrijke kanttekening die de onderzoekers maken bij deze mogelijke oplossingen en aanbevelingen is dat deze niet allemaal mogelijk zijn om in te voeren. Daarnaast geven de geïnterviewden aan dat het belangrijk is om de maatregel proportioneel moet zijn met het gedrag dat het wil beïnvloeden.

Auto verplaatsen of laadpaalkleven
De aanbevelingen volgen uit interviews met vijftien experts op het gebied van laadpaalinfrastructuur, zoals gemeentes, beheerders van laadpunten en distributiebeheerder, waarin sociaal oplaadgedrag werd besproken en welke mogelijkheden er zijn om bepaald gedrag te stimuleren of ongewenst gedrag te ontmoedigen.

In die gesprekken werden eerst verschillende soorten laadgedrag onderscheiden. De verschillende gedragingen werden door de onderzoekers ingedeeld in prosociaal laadgedrag en antisociaal laadgedrag.

Prosociaal gedrag geeft andere gebruikers de mogelijkheid om de publieke laadpaal te gebruiken. Bijvoorbeeld door alleen op te laden wanneer dat nodig is, de auto te verplaatsen wanneer de laadpaal niet meer gebruikt wordt, de plaats vrijmaken wanneer andere gebruikers aangeven deze nodig te hebben of door andere gebruikers erop te attenderen dat de laadpaal vrij is.

Het tegenovergestelde is antisociaal laadgedrag, waarbij andere gebruikers juist de mogelijkheid wordt ontnomen om de laadpaal te gebruiken. Dat kan gaan om het te lang aangesloten blijven op de laadpaal terwijl de auto is opgeladen, de plaats bij de laadpaal enkel gebruiken als parkeerplaats of niet ingaan op verzoeken van andere gebruikers van de laadpaal.