Internationale studenten, onderzoekers en hooggeschoolde werknemers vormen een cruciaal ingrediënt voor een succesvolle duurzame kenniseconomie. Hoewel de hele wereld hiervan overtuigd is, lijkt men hier in Nederland ten onrechte aan te twijfelen. Ook voor de zonne-energiesector zijn deze internationale kennismigranten onmisbaar, want zonder hun zou bijvoorbeeld een enorm aantal innovatieve startups en bedrijven nooit in Nederland van de grond zijn gekomen. Bezuinigingen op het onderwijs, ook met het beperken van de instroom van internationale studenten, zijn een ramp voor onze status als kennisland en ons toekomstig verdienvermogen.

Deze overwerkte professor met een tanende Nederlandse taalvaardigheid krijgt een verdrietig gevoel van de Kamerbrief van minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Eppo Bruins. Dit is misplaatst sentiment van de Nederlandse regering omtrent het migratie onderwerp, dat suggereert dat studiemigratie dezelfde problematiek is en dynamiek heeft als arbeidsmigratie en asielmigratie. De internationale studenten krijgen de schuld van druk op studentenhuisvesting, overwerkte docenten, overvolle collegezalen en zijn een gevaar voor het behoud van de Nederlandse taal in het hoger onderwijs.

Het antwoord op deze crisis is het NIET in de Engelse taal doceren: ‘Spreek Nederlands met me!’ Studiemigratie zal worden gereduceerd door het opwerpen van barrières om in de bachelorprogramma’s les in het Engels te kunnen geven. Daarnaast wordt er gedreigd om ook in masterprogramma’s in te grijpen. Er blijven uitzonderingen mogelijk, maar de voorgestelde beoordelingscriteria hiervoor zijn zo vaag en de juridische basis lijkt me wankel.

Mocht dit beleid uitgevoerd gaan worden, zal dit leiden tot een wilde westen van willekeur in ons Nederlands onderwijsland. Verder vindt onze overheid het wenselijk om alleen ‘de negatieve effecten’ van het fundamentele recht van vrij verkeer van jonge studenten in Europa te onderzoeken. Samengevat een ‘inspirerend’ en ‘visionair’ stukje beleid. Niet dus.

In de grote wereld – buiten Nederland – staat het buiten kijf dat de aanwezigheid van internationale studenten, internationale onderzoekers en hooggeschoolde internationale werknemers een cruciaal ingrediënt is voor een succesvolle duurzame kenniseconomie. Als ik alleen al naar de sector kijk, waar ik zelf actief in ben, zouden – zonder mijn buitenlandse alumni – verschillende innovatieve startups en bedrijven niet meer in Nederland kunnen bestaan.

Daarnaast is de gebrekkig Nederlands sprekende buitenlandse student een welkome gast in mijn collegezaal. Het zijn niet deze studenten die gaten in zijn of haar basisvaardigheden en -kennis hebben (misschien een belangrijker aandachtspuntje voor onze onderwijsminister). Deze studenten hebben een positieve effect op zowel de kwaliteit van het hoger onderwijs als de leerprestaties van de Nederlandse collega studenten.

Mijn prioriteit voor de Nederlandse regering zou op dit moment ergens anders liggen. Zoals de zeer grote crisis van het afnemende concurrentievermogen ten opzichte van landen als India, China en de VS die zich op dit moment in Europa sluimerend ontwikkeld. Welke economie en levensstandaard geven we door aan de volgende Europese generaties? In september verscheen het Draghi-rapport dat tot een urgentie beleidsactie oproept met jaarlijks minstens 4,4 tot 4,7 procent van het Europese bruto nationaal product aan extra investeringen om het Europese concurrentievermogen weer aan te jagen. Dit alleen al om de doelstellingen op de gebieden van baanbrekende innovaties, energietransitie, digitale technologieën, defensie- en veiligheidscapaciteiten te behalen.

In september verscheen ook het ‘uitgewerkte’ Nederlandse regeerakkoord. Hier wordt het woord ‘innovatie’ 85 maal gebruikt als een pleister voor alle urgente ‘crises’ (waar de voorgestelde beleidsmaatregelen zeer waarschijnlijk ontoereikend zijn tot het succesvol oplossen van deze complexe problemen). De regering is doof voor de noodklok die Draghi luidt, de heilige graal van innovaties is in de identiteitspolitiek van de huidige coalitie slechts een beleidspleister en mag zeker geen extra geld kosten. Sterker nog, er wordt 1 miljard euro bezuinigd op hoger onderwijs en wetenschap.

Als de Nederlandse overheid zich zelf al in twee voeten schiet, is het moeilijk een marathon te rennen. In Denenmarken werd in 2021, gevoed door dezelfde sentimenten, gelijksoortig beleid om studiemigratie in te beperken ingevoerd. Slechts twee jaar later, vanwege de imagoschade, de negatieve impact op de economie, arbeidsmarkt en het vestigingsklimaat werd onder enorme druk van BV Denemarken dit beleid al snel los gelaten. Een vraag aan BV Nederland, hoelang moeten wij wachten?