Met de exponentiële groei van elektriciteitsopwek uit zon en wind kunnen we vaker verwachten dat het elektriciteitsnet vol raakt. Er zijn verschillende (deel)oplossingen om deze problematiek tegen te gaan. Maar slechts één daarvan is vandaag al in te zetten: even stoppen met opwekken als er te veel stroom wordt geproduceerd.

Nederland is kampioen zonne-energie. In 2022 kwam 14 procent van alle opgewekte elektriciteit van zonnepanelen – 2 procent meer dan in het zonnige Spanje – en de capaciteit blijft groeien. Dat leidt tijdens piekopwekmomenten steeds vaker tot problemen op het elektriciteitsnet. En dat heeft negatieve stroomprijzen tot gevolg. Het overschot was in het Pinksterweekend van 2023 zelfs zo groot dat je op de day-ahead-markt 400 euro per megawattuur moest betalen om je elektriciteit kwijt te kunnen.

Dit stroomoverschot en de bijkomende negatieve prijzen kunnen op meerdere manieren worden bestreden. Denk aan batterijopslag, conversie naar warmte of waterstof, of beter nog, het verschuiven van elektriciteitsverbruik naar piekopwekmomenten. Maar batterijopslag en conversie zijn nog niet op grote schaal beschikbaar. En het Nederlandse verbruiksgedrag bijsturen? Zelfs met negatieve prijzen gebeurt dit nog veel te weinig!

Bijsturen aan de aanbodzijde middels curtailment is daarentegen een stuk eenvoudiger te realiseren. Bovendien is dit goed voor de producent van zonne-energie, de netbeheerder én de energieleverancier.

Hoe werkt curtailment?
Door tijdelijk een zonnepark af te schakelen – te curtailen – komt er minder elektriciteit op het net dan mogelijk. Dat is nodig wanneer een lage elektriciteitsvraag gepaard gaat met een groot aanbod, zoals op een zonnige Pinksterzondag. Het curtailen van zonneparken kan het net efficiënt en gericht in balans brengen.

Hoewel het in eerste instantie lijkt alsof curtailment in strijd is met onze duurzaamheidsdoelstellingen, biedt het belangrijke voordelen voor de energietransitie.

Negatieve energieprijzen zijn slecht voor de businesscase van toekomstige zonneparken. Maar die hebben we wel nodig om onze duurzaamheidsdoelen te behalen. Negatieve prijzen leiden dus tot het risico dat er te weinig wordt geïnvesteerd in verdere verduurzaming van ons elektriciteitssysteem.

Verder biedt curtailment netbeheerders de nodige ademruimte. Bij een structurele inzet van curtailment kunnen netbeheerders efficiënter investeren in het verzwaren van het net.

Ook voor energieleveranciers biedt curtailment voordelen. Zij dragen zorg voor de balans tussen vraag en aanbod in hun portfolio. Klopt die balans niet, dan betalen zij hoge kosten, die uiteindelijk moeten worden doorberekend aan klanten.

Curtailment is voor energieleveranciers dan ook een instrument om de portfoliobalans beter te bewaren, wat zich weer kan vertalen in lagere kosten voor hun afnemers én producenten. En niet onbelangrijk: voor het oplossen van overschotten krijgen klanten juist een vergoeding.

Als je als zonneparkeigenaar of bedrijf met panelen op je dak afspraken de energieleverancier maakt over curtailment, kun je daarin delen. Op die manier helpt curtailment de energietransitie vooruit. Het is immers beter om tegen een vergoeding capaciteit af te schakelen dan elektriciteit tegen negatieve prijzen op het net te zetten.

De toekomst van curtailment
Curtailment is een onmisbaar instrument in het energiesysteem van de toekomst. De verwachting is dat het de komende jaren steeds vaker zal worden ingezet, om de toekomstige zonneparken in te kunnen passen in het Nederlandse energiesysteem.

Ook is er technologische vooruitgang. Met voorspellende algoritmes kunnen we bijvoorbeeld niet alleen reactief curtailen, maar ook proactief sturen met steeds kleinere foutmarges. Zo kunnen we steeds nauwkeuriger bepalen welke volumes moeten worden afgeschakeld én producenten van zonne-energie hier eerlijk voor compenseren.

Met de juiste combinatie van curtailment, technologische vooruitgang en investeringen kunnen we ons elektriciteitsnet efficiënter maken en de energietransitie naar een duurzame toekomst versnellen. Laten we deze kans dan ook aangrijpen en gebruikmaken van alle mogelijkheden die curtailment biedt.