De algemene verwachting was dat zodra China uit de laatste lockdown zou komen, de Chinese economie weer zou aantrekken en de wereldeconomie mee zou nemen in de weg naar boven. Niets is minder waar. De resultaten vallen zelfs zo erg tegen dat de Chinese overheid niet langer alle data openbaar maakt. Dat raakt ook de zonne-energiesector ziet Gerard Scheper, CEO van European Solar. “In de hele Chinese supply chain zijn de winstmarges verdampt.”

Voor de zomer zorgde het uitblijvende herstel van de Chinese economie al voor een teruglopende vraag naar grondstoffen en zonnecellen, -wafers en -panelen. Daarvoor wisten producenten en fabrikanten nog onderlinge afspraken te maken om de prijzen boven een bepaald niveau te houden, maar inmiddels lukt dat gewoon niet meer door een gebrek aan vraag.

Of de teruglopende vraag zich heeft doorgezet is een aanname, want de Chinese overheid deelt niet langer alle economische data. Toch valt die aanname wel te onderbouwen stelt Scheper. “Vreemd genoeg delen ze vraag- en aanboddata niet meer, maar de prijsdata nog wel. Die is nog veel verder gedaald ten opzichte van begin juli en toen was er al sprake van lage prijzen en weinig vraag.”

Lees ook: Zonnepaneelprijzen in vrije val terechtgekomen, is de bodem al in zicht?

Hoever kan de prijs nog dalen? Scheper vermoed dat deze nog wel iets kan dalen, maar dat het ook een prijs heeft om als inkoper nu nog langer te wachten. “De prijs zou best nog eens een eurocent per wattpiek kunnen dalen, maar de marges worden nu wel heel klein. In de hele Chinese supply chain wordt nog maar maximaal 5 procent brutowinst gemaakt per schakel.”

Verdere prijsdalingen zouden betekenen dat sommige schakels in de supply chain verlies gaan maken. Deze partijen nu het vel over de oren te halen kan gevolgen hebben voor de toekomstige relatie. “Niemand in de zonne-energiesector vindt het leuk om verlies te maken, maar Chinezen al helemaal niet, want die zijn het niet gewend”, legt Scheper uit.

“Fabrikanten hebben daarom twee keuzes. Als ze verwachten dat deze lage prijzen nog wel even zullen duren, dan kunnen ze gewoon de productiecapaciteit terugschroeven. Dit kost tijd en personeel, dus dat zie ik de meesten niet doen. De meeste fabrikanten kiezen voor optie twee en zitten de turbulentie uit. Dan kun jij de prijs nog scherper onderhandelen, maar dat zal je langetermijnrelatie geen goed doen. Terwijl als je nu een deal sluit wordt je met alle egards behandeld, want er wordt vanuit China nu bijna gesmeekt om orders.”

Inkopers die nu fors kunnen besparen op de inkoopprijzen zouden er volgens Scheper goed aan doen om nu iets meer tijd en geld te stappen in de kwaliteitscontrole. “Sommige Chinese partijen zullen hun marges willen beschermen door zonnepanelen met lagere vermogens te leveren dan waarvoor ze hebben getekend.”

Momentum voor de zakelijke markt
Naast alle prijsveranderingen in de afgelopen maanden denkt Scheper nog een verandering te zien, namelijk dat het zwaartepunt van de markt weer verschuift van de residentiële naar de commerciële sector. Eerder het de zakelijke markt het juist moeilijk door hoge prijzen en gebrekkige netcapaciteit. Zo bleek uit het Nationaal Solar Trendrapport dat er in 2022 30 procent meer zonnepanelen op huizen waren geplaatst, maar dat de zakelijke markt met 13 procent kromp.

Lees ook: Zakelijk en residentieel gaan steeds verder uit elkaar lopen

“Nu lijkt de situatie om te draaien. Groothandels zitten met ruime voorraden van zonnepanelen, montagesystemen en zelfs omvormers, terwijl ze merken dat de consumentenvraag terugloopt. Het kan wel eens een spannend najaar worden”, stelt Scheper.

“Er zijn namelijk onnatuurlijk veel groothandels in de Benelux. In de afgelopen twee jaar hebben ze het gigantisch goed gedaan dankzij de energiecrisis, maar die heeft uitgesteld wat er al aan zit te komen, namelijk dat die markt flink gaat krimpen. Als de prijzen straks weer gaan stijgen kan er een prijsgevecht losbarsten en dat gaan ze niet allemaal overleven. Ik denk dat de groothandelmarkt zomaar met 40 procent kan krimpen.”

Wie de balans kan kantelen richting de zakelijke markt zou dan een betere positie hebben. Daar zorgen de gedaalde prijzen ervoor dat projecten die al twee jaar op de plank liggen vanwege de gestegen kosten, nu opeens wel rendabel zijn.

“Natuurlijk krijgen projectontwikkelaars dan nog te maken met problemen met sommige dakconstructies, de wijdverspreide netcongestie en de SDE-structuur, maar de prijzen zijn nu zo laag dat ook de moeilijke projecten weer rendabel worden.”

Er is wel een nieuwe obstakel gekomen: de mogelijke verplichte energieopslag. Rob Jetten, demissionair minister voor Klimaat en Energie, stelde voor om nieuwe zonneparken alleen toe te staan wanneer deze zou worden gekoppeld aan energieopslag. Op 12 september wordt duidelijk of deze maatregel controversieel wordt verklaard, maar het is een sterke indicatie waar de markt naartoe moet.

Lees ook: Kabinet wil 3 gigawatt offshore zonne-energie en nieuwe zonneparken verplicht met batterij

“Energieopslag is nu het toverwoord dat alles moet gaan oplossen, maar het is in de praktijk veel ingewikkelder dan het lijkt. Banken en verzekeraars weten nog helemaal niet hoe ze het in een businesscase willen terugzien en groothandels mogen wettelijk maar 10 kilowattuur aan batterijen per magazijn opslaan. Als er al een run op ontstaat, krijg je weer een ander probleem. In België hebben ze overigens hetzelfde probleem, maar daar wordt het oogluikend toegestaan.”