In een eerdere Solar365-column schreef ik over een onbalans in de zonnepanelenmarkt: hoewel Nederland trots de titel van vicewereldkampioen zonnepanelen draagt, staan huurders vaak buitenspel in deze duurzame revolutie. Ook ontbreken hoogwaardige recyclingsfaciliteiten nog, waardoor een afvalberg dreigt. Deze zaken moeten we samenvoegen om een inclusieve en duurzame toekomst te creëren waarin niemand wordt vergeten.

De afgelopen jaren hebben we een indrukwekkende groei gezien in het aantal huishoudens dat zonnepanelen op hun daken installeert. In december mochten we zelfs het symbolisch twee miljoenste systeem installeren, onder toeziend oog van Rob Jetten, demissionair minister voor Klimaat en Energie.

Lees ook: Nederland heeft nu 2 miljoen huizen met zonnepanelen

Deze ontwikkeling heeft echter voornamelijk betrekking gehad op huiseigenaren, terwijl veel huurders achterblijven zonder toegang tot de voordelen van zonne-energie. Dit gaat in tegen ons collectieve doel om duurzame energie voor iedereen toegankelijk te maken

Helaas lukt het woningcorporaties nog niet om hun gehele portfolio van zonnepanelen te voorzien. Meestal omdat voor bepaalde woningen de businesscase niet kloppend kan worden. Bijvoorbeeld wanneer woningen gerenoveerd of gesloopt worden binnen tien tot vijftien jaar. En dat terwijl de sociale huurders de korting op de energierekening middels zonnepanelen goed kunnen gebruiken. Een derde van hen leeft namelijk in energiearmoede.

Zonnepanelen mogen geen afval worden
Ook heeft de mijlpaal van twee miljoen huishoudens met zonnepanelen ons aan het denken gezet over de toekomst van deze panelen. De zwarte glinsterende panelen gaan over een tijdje weer van de daken af, en dan? Momenteel ontbreekt het in Nederland aan hoogwaardige recyclingsfaciliteiten. Het is dus niet mogelijk om de waardevolle grondstoffen zoals silicium, zilver en koper uit zonnecellen te herwinnen.

Het is een goede stap dat per 1 juli de afvalbeheerbijdrage zes keer hoger is geworden. Zo wordt het op termijn interessant voor de markt om een investering te doen in recyclingfaciliteiten. Helaas worden de panelen vaak na tien jaar weer van de daken gehaald. Terwijl een zonnepaneel een levensduur van zo’n 25 jaar heeft. En dan te bedenken dat het winnen van hoogwaardige grondstoffen vaak geassocieerd wordt met regio's waar dwangarbeid plaatsvindt.

Daarom is het belangrijk om de traditionele lineaire supply chain te heroverwegen. Wanneer de mogelijkheden voor 'reduce' en 'recycle' van de R-ladder beperkt zijn, blijft er nog één optie over: 'reuse'. Het hergebruik van panelen is een oplossing.

Lees ook: Circulaire economie: veel meer inzet nodig op ‘refuse’ en ‘rethink’

Extended life panelen
Zo is de extended life propositie ontstaan: het leggen van gebruikte zonnepanelen op daken. En hoe mooi is het dat de (sociale) huurders hier ook van kunnen profiteren? Want gebruikte panelen zijn uiteraard een stuk goedkoper dan nieuwe. Dit maakt de businesscase voor woningcorporaties aanzienlijk interessanter, terwijl sociale huurders op deze manier vaker zonnepanelen op hun woning kunnen laten installeren en daarmee fors besparen op hun energierekening.

Uiteraard zijn er ook uitdagingen te overwinnen, zoals kun je als woningcorporatie servicekosten aan de huurder vragen voor gebruikte panelen? Het antwoord is ja, want het levert de huurder altijd twee keer zoveel op dan dat het kost. Een andere uitdaging is: hoe weet je zeker dat de gebruikte zonnepanelen het doen?

Deze worden vakkundig en stuk voor stuk getest door Stichting ZonNext. Zij werken samen met Refurn, waar de panelen worden gekeurd door mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Uit de testen die zij uitvoeren blijkt telkens weer dat de panelen maar een gering percentage vermogen verliezen. Gebruikte panelen doen het dus nog als een zonnetje.

Met extended life panelen is er een duurzame oplossing voor de zonnepanelenmarkt gecreëerd. Allereerst krijgen huurders toegang tot schone energie en kunnen ze besparen op hun energierekeningen. Ten tweede verhoogt het de duurzaamheidsprestaties van woningcorporaties en draagt het bij aan het behalen van hun klimaatdoelstellingen. Tot slot draagt het bij aan de collectieve bewustwording en actie op het gebied van duurzaamheid binnen gemeenschappen.

We zijn vastbesloten om deze propositie verder te ontwikkelen. Kunnen we bijvoorbeeld de businesscase nog aantrekkelijker maken door te rekenen met de restwaarde van de omvormer? Heb je een ander idee om meer huurders te voorzien van zonne-energie? Laat het me weten. Zo kunnen we samen een inclusieve en duurzame toekomst creëren waarin niemand wordt vergeten.