Netbeheer Nederland roept in een formatiebrief het aankomende kabinet op tot scherpe en samenhangende keuzes om het vastlopende energiesysteem vlot te trekken. Ondanks geplande investeringen van meer dan 200 miljard euro tot 2040 in elektriciteitsnetten, waterstofleidingen, warmtenetten en groen gas, dreigt Nederland verder vast te lopen door netcongestie, personeelstekorten en onvoldoende opschaling van duurzame alternatieven. Zonder ingrijpen komen woningbouw, industriële ontwikkeling en klimaatdoelen ernstig in gevaar, waarschuwen de netbeheerders.

Volgens Netbeheer Nederland wachten inmiddels ruim 14.000 bedrijven op een aansluiting op het elektriciteitsnet en stagneren woningbouwprojecten door een gebrek aan netcapaciteit. In een brief aan informateur Buma wijst Netbeheer Nederland naar het rapport ‘Keuzes voor een Integraal Energiesysteem’ (KIES) en doen de netbeheerders op basis daarvan zeven concrete voorstellen die verankerd moeten worden in een nieuw coalitieakkoord. Daarbij ligt de nadruk op energiezekerheid, toegang tot energie, verduurzaming van de industrie en betaalbare warmte voor huishoudens.

Een belangrijk speerpunt is het grootschalig investeren in waterstof, groen gas en CCS om de druk op het elektriciteitsnet te verlagen en industrieën met beperkte elektrificatiemogelijkheden perspectief te bieden. Daarnaast pleiten de netbeheerders voor het verplicht stellen van ‘netbewust bouwen en laden’, zodat meer woningen en laadpalen op dezelfde infrastructuur kunnen worden aangesloten door slimmer ontwerp en gespreid energieverbruik.

Voor de gebouwde omgeving zien de netbeheerders warmtenetten en stuurbare hybride warmtepompen als cruciale oplossingen. Zonder extra financiële stimulansen dreigt de uitrol van warmtenetten stil te vallen, wat kan leiden tot 1,2 miljard euro extra maatschappelijke kosten per jaar vanaf 2035. Een investering van 1,4 miljard euro moet ervoor zorgen dat vóór 2030 200.000 woningen worden aangesloten op warmtenetten, terwijl hybride warmtepompen verplicht aanstuurbaar moeten worden.

Verder moet flexibiliteit aantrekkelijk gemaakt worden voor het bedrijfsleven. Door flexibiliteit aantrekkelijker te maken via een opgeschaalde Flex-E-regeling kunnen bedrijven bijdragen aan het verminderen van piekbelasting en netkosten. Dit kan volgens Netbeheer Nederland tot 20 miljard euro aan besparingen opleveren op de uitbreiding van het elektriciteitsnet tot 2040.

Tot slot pleiten de netbeheerders voor een groen industriepact en het behoud van regelbaar vermogen, waaronder het tijdelijk openhouden van gascentrales. Zonder deze maatregelen ontstaan na 2030 reële risico’s op stroomtekorten en verdere congestie. “Het huidige tempo is onvoldoende. Alleen met structurele versnelling en duidelijke keuzes kan Nederland de energietransitie haalbaar en betaalbaar houden”, aldus Netbeheer Nederland.