Omvormers gaan minder lang mee dan de hele levensduur van een zonne-installatie. Meestal wordt er dan een nieuwe omvormer aangeschaft, terwijl slechts enkele onderdelen kapot of versleten zijn. Om omvormers een tweede leven te geven is wel een goede infrastructuur nodig, dat doen onder andere Stichting ZonNext en net opgezette OmvormerGarage.

HR Premium Parts verkoopt al jaren gerepareerde en gereviseerde onderdelen voor onder andere warmtepompen, cv- en ventilatiesystemen. Sinds 2020 biedt het bedrijf ook gerepareerde en gereviseerde omvormers aan, en verkocht sindsdien ongeveer 2.000 stuks. “Maar het bleef wat in de schaduw van de andere aangeboden revisie producten voor verwarming en ventilatie”, schrijft HR Premium Parts.

De OmvormerGarage gestart om de service voor reparatie en revisie van omvormers beter vindbaar te maken en uiteindelijk op te schalen. “De mogelijkheid van reparatie is nog steeds onvoldoende bekend onder installateurs en eigenaren van omvormers. Een gespecialiseerd merk met eigen website zal beter vindbaar zijn en dus meer omvormerlevens kunnen redden.” Daarbij zijn er de afgelopen vijftien jaar veel zonnepanelen geïnstalleerd, waardoor er naar verwachting de komende jaren ook een grotere vraag naar (gereviseerde) omvormers zal komen.

“De zonne-energie markt is nog relatief jong en daardoor ontbreekt een volwassen service systeem. Vergelijk het met de eerste jaren na de introductie van de fiets en de auto. Toen waren er ook nog geen fietsenmaker of garage. Die kwamen er wel toen de aantallen fietsen en auto’s groter werden en de noodzaak van gespecialiseerde reparatie zich aandiende.”

Boerenverstand
Meestal is het niet de hele omvormer die stuk is, maar gaat het om enkele componenten die defect of versleten zijn. Vaak gaat dit om bewegende onderdelen zoals de ventilator in een stringomvormer. Door die onderdelen te repareren en slijtagegevoelige onderdelen te vervangen, kan de omvormer als geheel weer een nieuwe ronde mee.

De reparatie van een omvormer is een stuk goedkoper dan het kopen van een nieuwe, het kost grofweg de helft. Voor kleine installaties moet je denken aan 60 procent van de nieuwprijs, voor grotere installaties kan dat soms maar een kwart van de nieuwkosten zijn. 

Bij het reviseren van omvormers worden overigens niet alleen defecte onderdelen gerepareerd, onderdelen die gevoelig zijn voor slijtage worden ook preventief vervangen. Daarmee verzekert de OmvormerGarage dat de omvormers weer lange tijd gebruikt kunnen worden en geeft daarom een garantie van drie jaar op de volledige omvormer.

Door te kiezen voor reparatie kan, naast de omvormer, ook hetzelfde monitoringsysteem gebruikt blijven worden, vertelt Marcel de Graaf, directeur van HR Premium Parts en de OmvormerGarage. Dat is wel zo handig, want een nieuwe omvormer past niet altijd bij het net iets oudere systeem, legt hij uit.

Maar het is bovenal gewoon zonde om iets weg te gooien wanneer dat niet nodig is “je gooit je fiets toch ook niet weg als je een lekke band hebt?” zegt De Graaf. “Ik denk dat het ook gewoon gezond boerenverstand is om zeker dit soort technische apparaten zo lang mogelijk te gebruiken”

Installateurs als bottleneck
De Graaf: “De solar sector was tot voor kort vooral ingericht op installeren. Dus zoveel mogelijk in zo kort mogelijke tijd op het dak leggen, aansluiten en wegwezen. Er zijn natuurlijk veel bedrijven weggevallen de laatste tijd. Als je nu als particulier een installateur probeert te zoeken, omdat je omvormer het niet doet, is het al hartstikke moeilijk om iemand te vinden die te telefoon opneemt, laat staan om langs te komen. En dan nog kijken of iemand überhaupt langs wil komen, of alleen komt als hij een nieuwe omvormer kan verkopen. Dus er is eigenlijk geen service-infrastructuur in solar-land.”

“Waar we heel graag naartoe willen is dat we uiteindelijk een soort netwerk van installateurs opbouwen waar we naar kunnen doorverwijzen, want dan komt er altijd een vakman aan te pas. Alleen nu hebben wie die namen en rugnummers van installateurs nog niet. Althans niet voldoende voor een dekkend netwerk.”

Momenteel is het dus nog lastig voor de OmvormerGarage om die installateurs te vinden. Het klantenbestand dat nu omvormers laat reviseren, bestaat ook voor een gedeelte uit particulieren die een gereviseerde omvormer bestellen en zelf installeren. “Dat heeft uitdrukkelijk niet onze voorkeur”, zegt De Graaf. Hij ziet liever een installateur langskomen, maar zolang dat nog lastig gaat, moeten mensen toch een omvormer kunnen krijgen.

De Graaf ziet de huidige OmvormerGarage als een startpunt, waar vanuit een netwerk van installateurs moet worden opgebouwd. Als dat is gelukt, moeten particulieren via de website eenvoudig een installateur in de buurt kunnen vinden. 

Dat zou volgens De Graaf ook een kans bieden voor installateurs om in hun werk wat meer service mee te nemen. Zo’n installateur die langskomt om bijvoorbeeld een gereviseerde omvormer te plaatsen, kan gelijk zien hoe het systeem erbij staat en bijvoorbeeld wijzen op spullen die tegen de omvormer aan staan en daarmee potentieel onveilige situaties creëren.

Ook is een check op de totale elektrische installatie in huis een mooie verbreding van het werkpakket, zegt De Graaf: “We vinden het bij een auto heel gewoon dat er APK keuring op zit. We vinden het bij een CV-ketel heel gewoon dat daar onderhoud aan wordt gepleegd, waarom dan na zoveel jaar niet even naar je elektrische installatie laten kijken?”

ZonNext
Bij stichting ZonNext, die gebruikte zonnepanelen inzamelt en een nieuwe bestemming geeft, komen ook gebruikte omvormers binnen. Die kunnen echter niet, zoals bij zonnepanelen het geval is, eenvoudig weer op de markt worden gebracht, vertelt ZonNext directeur Niels van Olffen.

“Als wij een omvormer binnenkrijgen, wij kunnen zelf niet van vaststellen wat de staat is van die omvormers. In iedere omvormer zitten slijt onderdelen, en wij kunnen bijvoorbeeld niet zien of die onderdelen nog op 80 procent zitten of 5 procent.”

De ene omvormer is beter te reviseren dan de ander, zegt Van Olffen. Bij sommigen zit de software ‘op slot’, waardoor er technisch wel gereviseerd kan worden, maar bijvoorbeeld niet getest kan worden hoe de omvormer presteert, daar is dan toch een fabrikant voor nodig

Daarom is er een project gestart om de infrastructuur voor het inzamelen en hergebruiken van omvormers op te zetten, vertelt van Olffen. Eerder werd een dergelijk systeem al voor zonnepanelen en het montagesystemen opgezet. “Daarmee zorgen we dat omvormers die vrijkomen in de markt, weer terugkomen bij de fabrikant zodat die ze kan reviseren. Sommige fabrikanten doen al aan het reviseren van omvormers, vertelt Van Olffen, maar vaak is dat voor omvormers die terugkomen binnen de garantietermijn.

Daarom wordt er nu vanuit het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, met onder andere ZonNext en omvormerfabrikanten, onderzocht op welke manier een infrastructuur kan worden gecreëerd waarbij omvormers weer bij de fabrikant terugkomen, op zo’n manier dat het ook interessant is voor deze fabrikanten. Een dergelijk systeem werd eerder al opgezet voor zonnepanelen en montagesystemen.

Voor fabrikanten is een belangrijke reden om aan het project mee te doen, om scope 3 emissies te verminderen, zegt Van Olffen. “Als hun producten langer meegaan, heeft dat product per jaar minder uitstoot en daarmee ene lagere milieudruk.”

Het uiteindelijke doel van Van Olffen is één loket waar je aan kan kloppen voor het hergebruiken van zonnesystemen. Initiatieven zoals de OmvormerGarage passen volgens hem goed in een dergelijk systeem waarin panelen, montageframes en omvormers worden hergebruikt.