In opdracht van TKI Urban Energy en de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland deed onderzoeksbureau DNV onderzoek naar de verschillende verdienmodellen achter thuis- en buurtbatterijen. Uit het onderzoek blijkt dat alleen het handelen op de onbalansmarkt leidt tot een positieve businesscase. Echter zijn er veel onduidelijkheden rond de verdienmodellen van de batterijen. Ook heeft het handelen op de onbalansmarkt op langere termijn negatieve gevolgen voor het elektriciteitsnet.

Het onderzoek keek naar drie verdienmodellen voor de thuisbatterij: het handelen op de onbalansmarkt, het handelen op de day-aheadmarkt met een dynamisch contract en het verhogen van het eigengebruik.

Handelen op de onbalansmarkt
Thuisbatterijen kunnen hun energie verhandelen op de onbalansmarkt. De onbalansmarkt ontstaat doordat de verwachting van het energiegebruik en het aanbod van de day-aheadmarkt niet aansluit op de realiteit. Veranderingen in het weer kunnen bijvoorbeeld leiden tot minder aanbod van zonne-energie en windenergie, waardoor de uurprijzen die een dag van tevoren zijn bedacht niet meer kloppen. Met de onbalansmarkt kunnen netbeheerders deze schommelingen door prijsprikkels rechttrekken. De onbalansmarkt reageert namelijk per kwartier op deze schommelingen.

Volgens de laatste cijfers van Dutch New Energy research (DNE) zijn er ongeveer 39.000 thuisbatterijen in Nederland, dit is ongeveer 0,5 procent van alle huishoudens. Het grootste deel van deze thuisbatterijen handelt op de onbalansmarkt.

Het onderzoek kijkt naar de data van onbalansmarkt.com waar huishoudens hun thuisbatterij kunnen registreren om informatie te verstrekken over de inkomsten. Er waren hier 216 batterijsystemen aangemeld waarvan de meeste een capaciteit hebben van 20 kilowattuur. Uit deze data blijkt dat de thuisbatterij die handelt op de onbalans gemiddeld 162 euro per maand verdient. DNV stelt dat dit leidt tot een terugverdientijd van 8,5 jaar bij deze capaciteit.

Echter wordt handelen op de onbalansmarkt steeds lastiger. Wanneer er steeds meer thuisbatterijen op de onbalansmarkt gaan handelen, zal de markt uiteindelijk verzadigen waardoor het verdienmodel niet meer in stand gehouden kan worden.

Daarnaast komt regeltoestand 2 steeds vaker voor. Dit gebeurt wanneer binnen het kwartier er zowel een te kort aan stroom en een overschot is doordat bijvoorbeeld grote energieproducenten sneller reageren op de schommelingen dan de onbalans. Hierdoor blijven de opbrengsten in zo’n kwartier voor een thuisbatterij nul.

Batterijen die handelen op de onbalansmarkt kunnen een negatief effect hebben op netcongestie omdat de prijs voor elektriciteit en daarmee de onbalans internationaal wordt gevormd terwijl netcongestie zich lokaal afspeelt. Veel batterijen die op hetzelfde moment op hetzelfde net handelen op de onbalansmarkt kunnen dan ook bijdragen aan de drukte.

Zelfconsumptie
Een thuisbatterij kan ook worden ingezet om de zelfconsumptie van de geleverde energie van de zonnepanelen te verhogen. Zo kan de zonne-energie direct worden opgeslagen in een batterij voor later gebruik en hoeft deze niet het net op. Volgens het onderzoek van DNV is deze methode (nog) niet rendabel. Met het wegvallen van de salderingsregeling wordt dit verdienmodel echter interessanter omdat de consument dan niet meer het elektriciteitsnet een grote batterij kan gebruiken.

Volgens het onderzoek heeft het inzetten van de thuisbatterij voor zelfconsumptie een positief effect op netcongestie omdat er geen elektriciteit wordt geleverd aan het net en de pieken in het terugveren  van de zonnepanelen kan verminderen.

Energiearbitrage
Energiearbitrage, ofwel het inzetten van de thuisbatterij voor het handelen op de dynamische energieprijzen van de day-aheadmarkt, zal volgens het rapport op korte termijn ook niet winstgevend zijn. Bij deze methode worden de thuisbatterijen volgeladen op momenten dat de energie goedkoop is en ontladen op de momenten dat de energieprijs hoog is. De winstgevendheid hiervan wordt beperkt door relatief lage energieprijzen.

Dubbele belastingen
Het wegvallen van de salderingsregeling zal ook leiden tot dubbele belastingen. Een batterij die achter de meter is geïnstalleerd, moet belasting betalen over de energie die van het elektriciteitsnet wordt gekocht. Als deze energie vervolgens wordt teruggeleverd aan het net en later weer wordt afgenomen, wordt daar elders nog een keer belasting over geheven. Door de salderingsregelingen worden deze belastingen nog tegen elkaar weggestreept. Als een batterij alleen wordt ingezet voor zelfconsumptie komt de energie helemaal niet op het stroomnet dus zal hier ook geen sprake zijn van energiebelasting of terugleverkosten.

De buurtbatterij
Het onderzoek stelt ook dat er momenteel geen positieve businesscase mogelijk is voor buurtbatterijen. Volgens de onderzoekers is dit te wijten aan het missen van de voordelen van de thuisbatterijen, zoals het aansluiten op bestaande infrastructuur en profiteren niet van schaalvoordelen zoals bij grootschalige batterij-installaties het geval is. Ook stelt het onderzoek dat de organisatorische complexiteit en uitdagingen rond de plaatsing in de gebouwde omgeving voor extra belemmeringen zorgen.