Nu de lente halverwege is en de temperaturen op beginnen te lopen, komt er ook een voorzichtig optimisme los in de zonne-energiesector. Er is sprake van heel licht prijsherstel en een aantrekkende vraag. De grote vraag lijkt vooral te worden: Hoe gaat de vraag reageren bij echte prijsverhogingen? “Iedereen is nu lage prijzen gewend en zal vlak voor een prijsverhoging in willen kopen”, aldus Gerard Scheper, CEO van European Solar, in de World of Solar Market Outlook Report. “Dat kan op een andere manier weer tot chaos leiden.”

Januari 2023 begonnen de prijzen van zonnepanelen, -wafers en -cellen aan hun weg naar beneden. In eerste instantie kon dit met wat kunstgrepen van Chinese siliciumproducenten nog worden gedempt en gold de tegenvallende vraag niet voor alle type zonnepanelen. Vanaf juni vorig jaar zette de vlucht naar beneden over de volle breedte in.

Vorige maand was er voor het eerst in tijden weer eens sprake van niet verder dalende prijzen van zonnepanelen, -wafers en -cellen. Ondanks dat het prijsherstel slechts beperkt is gebleven, blijven inkopers optimistisch over de vraag, waardoor de PV PMI-score (Purchasing Managers Index) boven de 70 punten bleef.

"Bijna 60 procent van de kopers die deelnamen aan ons onderzoek gaf aan dat ze verwachten in april meer te kopen dan in maart. Dit staat in contrast met de PMI-score voor andere Europese industrieën en benadrukt het belang van de hernieuwbare industrie als een van de weinige overgebleven groeimotors voor onze economie", aldus Agata Krawiec-Rokita, CEO van sun.store.

Voor veel fabrikanten zijn de problemen hiermee nog lang niet opgelost, zeker niet voor de Europese producenten. De Europese paneelprijzen liggen onder normale omstandigheden gemiddeld al lager dan die van hun Chinese concurrenten. Na een jaar waarin Chinese fabrikanten hun prijzen consequent hebben verlaagd en hun productiecapaciteit hebben uitgebreid, ligt een groot deel van de Europese productie stil.

“Voor de goedkoopste Europese zonnepanelen betaal je ongeveer tweeënhalf keer de prijs van een vergelijkbare Chinese variant. Voor oerdegelijke glas-glas-panelen zit je als snel op betaal je zelfs meer dan drie keer het bedrag van een vergelijkbaar paneel wat in China is geproduceerd. Tegen deze Chinese prijzen kunnen Europese fabrikanten niet produceren. Deze situatie houden ze dan ook niet lang meer vol: binnen een half jaar kan het klaar zijn voor ze”, zo waarschuwde Scheper al.

“Dat de prijzen nu stijgen met zo’n 5 procent betekent misschien een halve cent per wattpiek meer, want het is 5 procent van heel weinig. Daarbij zijn het de toegenomen transportkosten die het grootste deel van de stijging voor hun rekening nemen. Zo betaal je nu ongeveer 4.500 dollar voor een container. Het klinkt gek, maar de markt wacht nu heel erg gespannen op grotere prijsverhogingen, maar dat komt omdat de prijzen echt te laag waren.”

Meer projectrealisatie én -vrijval
Uit een recente analyse van Dutch New Energy Research van de SDE-data blijkt dat de gerealiseerde vermogens van dak- en grondprojecten groter dan 1 megawattpiek momenteel boven het historische gemiddelde liggen. Tegelijk is er een ongekend hoog percentage van teruggetrokken vermogen te zien.

Concreet betekent dit dat er een meer projecten dan gemiddeld de knoop sneller doorhakken. Of het project wordt relatief snel gerealiseerd of het project gaat (voorlopig) niet door en de SDE-aanvraag wordt ingetrokken. Eerder merkte Scheper al op dat projecten die vanwege hoge materiaalprijzen stil waren gelegd, opnieuw op de markt kwamen door de recente prijsdalingen.

“Het is dan ook logisch dat deze projecten nu sneller duidelijkheid kunnen geven, want als je nu nog lagere prijzen nodig hebt om je project rond te krijgen, waarom ben je er dan überhaupt aan begonnen”, zo vraagt Scheper zich hardop af.

“Dat er nu ook meer projecten afvallen komt doordat er meer aarzeling is bij banken om grotere zonne-energieprojecten te financieren. Aan de ene kant zijn ze voorzichtiger met het financieren van Chinees materiaal en aan de andere kant worden de meeste grote projecten nu met batterijen gebouwd en daarmee hebben banken minder ervaring. Veel Chinese partijen bieden daarom nu ook – tot een jaar aan – overbruggingskredieten aan. Voor sommige partijen betekent dit dat een project wél door kan gaan en andere partijen kunnen hiermee zelfs meerdere projecten tegelijk realiseren.”

Chaotische concurrentiestrijd
Dat de prijzen zó lang een dalende trend hebben laten zien is volgens Scheper niet alleen het gevolg van marktwerking. “De vijf grootste Tier 1-spelers hebben collectief besloten om de kleinere fabrikanten uit de markt te drukken. Zij zijn hun productieaantallen aan het maximaliseren en verkopen tegen prijzen waarbij zij net geen verlies maken, maar anderen geen winst kunnen maken”, stelt hij.

“Ze kunnen dit doen omdat ze allemaal hun zwaartepunt ergens anders in de supply chain hebben liggen. De ene heeft het meeste gewicht in de productie van zonnepanelen, de andere weer in de productie van wafers. Als het aan hun ligt houden ze dit net zolang vol totdat de rest zich overgeeft.”

Sommige fabrikanten hebben de witte vlag al gehesen, waaronder een flink aantal Europese producenten. Maar het is volgens Scheper maar de vraag of de Tier 1-aandeelhouders dit kunnen waarderen. ”Die willen gewoon zoveel mogelijk winst op de korte termijn zien. Het zou mij daarom niet verbazen als deze grote vijf fabrikanten nog voor de zomervakantie bakzeil halen en we weer prijsverhogingen zullen gaan zien”, denkt Scheper.

“Toch zullen die op hun eigen manier weer tot chaos leiden, want iedereen zal nog net hiervoor willen inkopen. Een snel toenemende vraag kan weer tot specifieke tekorten leiden, zoals we eerder ook hebben gezien met bijvoorbeeld chips en omvormers.”